THIỀN QUÁN PHẢN CHIẾU
1- Đặt tâm thức chúng ta trên đối tượng thiền
quán
2- Sử dụng nội quán, từ lúc này đến lúc khác
kiểm soát để thấy tâm thức chúng ta có trụ trên đối tượng hay không.
3- Khi chúng ta thấy rằng sự tập trung của
chúng ta bị lạc lối, hãy gợi lại đối tượng và đặt tâm thức chúng ta trở lại
trên ấy thường xuyên nhất khi cần đến.
Trong cách này chúng
ta sẽ phát triển những khả năng của chánh niệm và nội quán.
Áp dụng phương pháp điều chỉnh
Khi qua nội quán chúng
ta nhận ra rằng tâm thức chúng ta đã đến dưới sự ảnh hưởng của phóng dật hay trạo
cử hay chúng ta có một cảm giác rằng những điều này sắp sinh khởi, chúng ta cần
áp dụng những phương pháp sửa chửa ngay lập tức. Chỉ chú ý với những vấn đề này thì không đủ nếu
không làm mất tác dụng của chúng. Hãy nhớ rằng thất bại trong việc đưa vào thi
hành những phương pháp điều chỉnh tự nó là một vấn đề, hãy chắc chắn thực hiện
chúng đầy đủ. Đừng làm sai sót giả vờ rằng cả hai vấn đề này là không quan trọng
hay chúng ta không có thể ngăn chúng lại.
Phương Pháp Điều Chỉnh
đối với Phóng Dật
Phóng Dật có nghĩa là:
Buông thả, phóng túng,
lười nhác, không giữ mình theo các pháp lành, cũng không có sự tinh tấn nỗ lực
tu tập.
Trong phóng dật, điều
làm nên bởi sự rút lui nội tại quá mức, tâm thức trở nên quá lỏng lẻo, thiếu cường
độ, sự căng thẳng yếu kém. Sự nặng nề của
tâm thức và thân thể có thể đưa đến việc trở nên lỏng lẻo, là điều có thể đưa đến
việc đánh mất đối tượng quán chiếu, giống như chúng ta rơi vào trong tối tăm;
điều này ngay cả có thể làm biến thành giấc ngủ. Khi phóng dật bắt đầu xảy ra,
cần thiết phải nâng cao tâm thức bằng việc làm nó căng thẳng hơn.
Nếu cần một kỷ năng xa
hơn đến cường độ của tâm thức, làm sáng sủa hơn hay nâng cao đối tượng thiền
quán hay chú ý cận kề hơn những chi tiết của nó; chú ý vòng cung những chân mày
trên hình tượng Đức Phật nếu đấy là đối tượng của chúng ta. Nếu điều này không
thành công, thế thì trong khi duy trì thiền quán, lìa đối tượng chú ý tạm thời
và nghĩ về một đề mục làm cho chúng ta vui vẻ, chẳng hạn như những phẩm chất diệu
kỳ của từ ái và bi mẫn, hay cơ hội tuyệt vời mà một đời sống của con người đã
ban cho sự thực hành tâm linh. Nếu điều
này cũng không có hiệu quả và chúng ta vẫn bị phóng dật thô làm khó hay hôn trầm
(ngủ gục), chúng ta có thể ngay cả rời buổi thiền quán và đi tới một nơi cao
hơn, hay một vị trí với một phong cảnh rộng rãi. Những kỷ năng như vậy sẽ làm cho tâm thức xì
hơi của chúng ta nâng cao và sắc bén.
Phương Pháp Điều Chỉnh
đối với Trạo Cử
Trạo cử là để chỉ trạng
thái tâm và thân như khỉ vượn chuyền cành, không bao giờ chịu ở yên, luôn lay động
và/hoặc suy nghĩ lung tung.
Trong thời gian khi
tâm thức chúng ta bị kích thích và chúng ta đã cố gắng để làm thư giản sự căng
thẳng của tâm thức, nhưng điều này không có hiệu quả, chúng ta cần một kỷ thuật
xa hơn để rút lui sự trạo cử của tâm thức.
Tại điểm này, làm đối tượng thấp hơn hình dung nó nặng nề hơn có thể hổ
trợ. Nếu điều này không thành công, thế
thì trong khi tiếp tục thiền tập, hãy rời đối tượng chú ý một cách tạm thời và
nghĩ về một chủ đề làm cho chúng ta điềm đạm hơn, chẳng hạn như vô minh si ám
gây ra khổ đau của vòng sinh tử luân hồi như thế nào bằng việc đặt chúng ta dưới
ảnh hưởng của những cảm xúc tàn phá. Hay
chúng ta có thể phản chiếu trên điều nhất định sẽ đến của cái chết. Cũng hữu ích để nghĩ về những bất lợi của đối
tượng mà vì nó chúng ta đã lạc lối, và những tổn hại của chính sự xao
lãng. Những phản chiếu như thế sẽ làm
cho tính chất căng thẳng quá đáng của tâm thức lơi lõng một ít, làm cho chúng
ta có thể duy trì tâm thức trên đối tượng quán chiếu. Khi điều ấy xảy ra, lập tức trở lại đối tượng
ban đầu. Đôi khi, tôi thấy rằng nếu thời
gian thiền tập của tôi giới hạn do bởi công việc phải làm, ý nghĩa khẩn trương
này sẽ thúc đẩy sự nổ lực lớn hơn trong một cách làm mạnh mẽ chánh niệm.
Ngưng những phương
pháp điều chỉnh
Khi chúng ta đã áp dụng
phương pháp điều chỉnh một cách thành công, điều quan trọng là chấm dứt việc áp
dụng nó và trở lại sự chú ý hoàn toàn đến đối tượng thiền quán. Việc sử dụng
quá mức những phương pháp đối trị đến phóng dật và trạo cử khi những khuyết điểm
này đã được loại trừ tự nó sẽ làm đổ vở sự ổn định mà chúng ta đang tìm kiếm để
đạt đến. Tại điểm này, điều thiết yếu để dừng lại việc áp dụng những phương
pháp sửa chửa và chỉ trụ trên đối tượng, kiểm soát từ lúc này đến lúc khác để
thấy hoặc là phóng dật hay trạo cử có sắp trổi dậy hay không.
Sau này, khi chúng ta
đã trở nên thiện xảo cao độ trong thiền quán và không còn bất cứ hiểm họa về việc
trở nên quá lõng lẽo hay quá căng thẳng, ngay cả duy trì việc quan tâm về khả
năng cần thiết để áp dụng những phương pháp điều chỉnh sẽ quấy rầy với việc
phát triển nhất tâm bất loạn. Nhưng đừng
dừng lại biểu hiện cảnh giác đến những vấn nạn này quá sớm.
