Saturday, December 1, 2012

Vượt qua buồn chán và trầm cảm (Phần 1)


Vượt qua  buồn chán và trầm cảm xem ra là một chủ đề thú vị. Tất nhiên, bạn chẳng bao giờ biết sau khi vượt qua kế tiếp sẽ là gì - thậm chí kết quả có thể  còn tồi tệ hơn - nhưng tôi chắc chắn rằng hầu hết mọi người đều mong đợi “vượt qua” mang một ý  nghĩa  tốt đẹp hơn.


Bài pháp thoại này chủ yếu là một sự suy niệm dựa trên những kinh nghiệm rất phổ biến của con người mà chúng ta ai cũng có. Buồn chán là một kinh nghiệm phổ biến cho tất cả mọi người,  nhưng tôi nghĩ kinh nghiệm này  đang trở nên càng phổ biến hơn đối với những người sống trong xã hội hiện đại, đặc biệt là giới trẻ. Trầm cảm cũng là một vấn đề đối với nhiều người, vì vậy tôi nghĩ rằng chủ đề này sẽ là một nền tảng khá thú vị cho sự suy niệm của bạn. Tôi chắc chắn không muốn tự cho mình là một chuyên gia. Tôi không phải là bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học, vì vậy các định nghĩa của tôi đưa ra không phải là các định nghĩa theo tinh thần của y học, mà mang vẻ của các báo cáo hơn, báo cáo của một con người đã quan sát và quán chiếu  các cảm  giác, cảm xúc và trạng thái của tâm, và đã cố gắng để hiểu các trạng thái này  và cách làm thế nào để đối phó với chúng.

Buồn chán  và trầm cảm thực sự là hai trạng thái hoàn toàn khác nhau. Chán nản là một trạng thái tương đối đơn giản của tâm. Trạng thái của trầm cảm là một vấn đề hoàn toàn khác, nó thuộc về phạm vi phức tạp hơn nhiều của cảm xúc . Đối phó với trầm cảm thực sự khó khăn hơn nhiều trong cả hai lãnh vực thảo luận và điều trị thực tế. Tuy nhiên, tôi sẽ cố gắng  làm việc với cả hai trong cuộc nói chuyện ngắn này.

Buồn chán chỉ đơn giản có nghĩa là chúng ta không quan tâm. Trong tình huống này, sự việc  không làm cho ta cảm thấy thú vị. Chúng ta nói rằng chúng ta chán, hay nói theo cách mà  chúng ta thường nói, "Cái này chán quá!  Đây là một nơi thực sự  chán phèo! Phim này nhạt quá! Cuộc nói chuyện này thật là vô vị! Cuốn sách này lãng nhách. Con người đó tẻ nhạt  quá!"  v.v…. cứ vậy, đủ thứ để chán. Chúng ta thường xem buồn chán được xem như là một cái gì đó đến từ bên ngoài.  Đây là điều đầu tiên tôi muốn chúng ta xem xét lại. Tôi không đồng ý với cách nói buồn chán là một cái gì đó đến từ bên ngoài. "Chẳng có gì buồn chán cả" nói như vậy mới thực sự chính xác, điều này cũng tương tự như nói  là "Tất cả mọi thứ đều chán như nhau." Cả hai lối nói này đều đúng với thực tại.

Buồn chán là kết quả đến từ tâm của chính mình mà ra chứ không phải từ nơi nào khác.  Không có gì là buồn chán, nhưng có những cái tâm buồn chán. Tâm buồn chán. Đây là điều này là rất quan trọng mà chúng ta phải hiểu và xem xét, nếu không chúng ta sẽ luôn luôn nói rằng, "Đây là một nơi nhàm chán, chốn này có cái gì sao sao ấy!. Cuốn sách này nhạt nhẽo quá,  hãy kiếm cuốn khác đi. Xử lý cuốn sách tẻ nhạt bằng cách ném nó  ra  bên ngoài và kiếm được một cuốn khác, thú vị hơn. " Đó là cách chúng ta tiếp cận cuộc sống. Chúng ta  xử lý sự buồn chán bằng cách thay đổi hoàn cảnh, cố gắng để làm cho nó trở nên thú vị hơn. Chúng ta không bao giờ thực sự nhận diện  nguyên nhân hoặc bản chất thật sự của vấn đề.
Buồn chán là sự chủ quan
Để minh họa điều này sẽ đưa ra một kinh nghiệm của chính tôi. Như tôi thỉnh thoảng từng nói, tôi rất thích khoa học viễn tưởng. Bữa nọ, tôi  xem một bộ phim khoa học viễn tưởng trên truyền hình, và tôi  thực sự say mê. Bộ phim thật hào hứng, adrenaline chảy trong máu và đầu óc tôi tỉnh như sáo. Rồi, tôi nhận thấy người đàn ông ngồi cạnh tôi - ông đang ngủ gật! Làm sao mà hắn ta có thể ngủ được chứ? Bộ phim rất thú vị, nhưng ông ta thì chán. Đó là một điều rất thú vị, phải không? Nó cho thấy rằng không phải  đối tượng là chán, mà chính là tâm   của chúng ta buồn chán, tâm không cảm thấy hứng thú với  tình huống, điều kiện,  hoặc kinh nghiệm đó. Sự buồn chán là một kinh nghiệm rất chủ quan, một trạng thái rất riêng của mỗi cá nhân. Bạn sẽ thấy rằng điều này là  lẽ  thực của hầu hết mọi thứ trên đời. Bạn đọc một cuốn sách và thấy nó thú vị, nhưng người khác không thể đọc hết  trang đầu tiên. "Thật là  chán, làm sao mà bạn có thể đọc được hết cuốn sách này chứ?"

Vậy buồn chán  là  gì? Đó là một kinh nghiệm mang tính chủ quan xảy ra khi tâm không có sự quan tâm, hứng thú hoặc không có sự hào hứng,  không thích những gì đang có  trong hiện tại. Bạn muốn một cái gì khác vì bạn đang chán. Bạn nói, "Cái này chán!  Cái này không chán!", Nhưng chính xác hơn thì phải nói, "Tâm đang chán". Tâm đang chán bởi vì nó không muốn tình huống này, nó muốn cái gì khác, nó muốn được ở một nơi khác, nó muốn có cái gì khác, muốn trải nghiệm một cái gì  khác, với một người khác, với  một nơi khác ...

Rất quan trọng để chúng ta   hiểu rằng cội nguồn  của sự buồn chán nằm trong  chính tâm  của chúng ta . Hậu quả của việc không hiểu được điều này là bạn sẽ mãi mãi cố gắng để thoát khỏi sự buồn chán bằng cách tìm những tình huống mới, kinh nghiệm  thú vị mới.

Nhưng nếu bạn cứ tìm cách thoát khỏi sự buồn chán đó mãi thì nó sẽ dân bạn đi đến đâu? Đã bao giờ bạn nhận thấy rằng với giới trẻ ngày nay, mười lăm và mười sáu tuổi, mọi thứ đều trở nên quá nhàm chán? Việc gì nếu kéo  dài lâu hơn năm phút thì đều trở nên buồn chán. Quả là một thảm họa đối với giáo viên  bởi vì họ rất khó  để giữ sự sự chú tâm của học sinh. Tại sao chúng phải chú tâm đến năm mươi phút để học một cái gì đó? Vì vậy, họ phải tìm đủ mọi mánh lới.  thủ thuật, trò chơi và những trò giải trí khác để tiết dạy của  họ có thể kéo dài 50 phút.

Các giáo viên nói với tôi điều này khi họ mời tôi đến nói chuyện tại một trường học. Họ nói rằng khoảng thời gian thu hút được sự chú ý của học sinh rất ngắn tôi không nên thất vọng nếu chúng trở nên bồn chồn và bắt đầu nói chuyện vì chúng luôn luôn như thế.  Đó không phải là một điều tốt đẹp để nói về các học sinh của mình, phải không? Trên thực tế, khi tôi nói chuyện, học sinh luôn luôn tỏ ra khá quan tâm bởi vì tôi nhìn quá kỳ lạ. Các giáo viên luôn luôn hỏi, "Sư có mang theo một cái gì đó cho học sinh xem để duy trì sự chú ý của chúng chứ?" Tôi không có bất cứ thứ gì ngoại trừ bản thân mình, thế là đủ. Tôi ngồi đó rất lạ trong chiếc y này, với cái đầu trọc, nói về một cái gì đó không thông thường, và điều đó thường giữ được sự quan tâm, chú ý của bọn học sinh. Năm mươi phút không quá dài đối với chúng trong tình huống đó, nhưng quá dài cho những bài học thông thường: Xã hội học,  số học, tiếng Anh, hóa học v.v…, rất khó  cho giáo viên kéo dài tiết dạy trong 50 phút. Tôi nghĩ rằng họ đang cố gắng giảm thời gian của tiết học xuống chỉ còn  30 phút.

Tại sao các em học sinh dễ dàng buồn chán? Bạn đã bao giờ xem xét những gì mà chúng đang tiếp thu? Bạn có bao giờ xem xét tốc độ của sự kích thích các giác quan và sự ham muốn mà  giới trẻ hiện đang hấp thu? Hãy thử xem truyền hình đi. Tôi không thường xuyên xem truyền hình, nhưng khi tôi xem, tôi  thấy các giác quan của mình đang bị tấn công tới tấp bởi vì mọi thứ diễn ra quá nhanh.  Cảnh tượng, màu sắc, và âm thanh, đặc biệt là trong các thước phim quảng cáo, ánh sáng nhấp nháy, âm thanh dồn dập,  mọi thứ diễn ra quá là nhanh. Có quá nhiều điều xảy ra trong vòng ba mươi giây. Bạn có biết  có bao nhiêu thứ đã được cô đọng lại trong 30 giây này không? Bạn đang lao vào không gian, lướt trên những con sóng - tất cả trong ba mươi giây!  Các bộ phim cũng rất nhanh, một loại trải nghiệm nhanh gọn, rất kích động và giật gân, được cô đọng vào trong một khoảng  thời gian ngắn như vậy. Vì vậy, các học sinh khi phải ngồi nghe một người nào đó nói về phản ứng hóa học, chúng  hoàn toàn buồn chán. Chỉ cần  nghĩ đến việc phải làm một cái gì đó mất đến một giờ thì thật là quá chán. Chỉ đơn   giản là chúng không còn quen   với nhịp độ chậm hơn bởi vì thời đại hiện nay cung cấp những kích thích  giác quan với tốc độ quá nhanh.
Khi bạn thức dậy vào buổi sáng và mở đài phát thanh, bạn có thể nghe thấy những gì đang xảy ra trên toàn thế giới. Trong mười phút, bạn biết được những gì đã xảy ra trong 24 giờ qua. Bạn có thể xem  được bao nhiêu kênh truyền hình? Tôi không biết, nhưng với truyền hình thế hệ  mới thì quá nhiều thứ sẵn sàng để xem. Và âm nhạc! Khi bạn mở đài phát thanh, có đủ mọi loại âm nhạc, và nó dồn dập,  với một sự hoạt động  tràn đầy năng lượng.

Tất cả điều này chỉ đơn giản có nghĩa là bạn bắt đầu trở nên mệt mỏi, các giác quan của bạn trở nên cùn nhụt. Do chịu tác động của quá nhiều sự kích thích , các giác quan không còn nhạy cảm, bằng không nó bị áp đảo các sự kích thích . Với tôi, xem truyền hình là một sự áp đảo đối với các giác quan. Chỉ sau nữa giờ đồng hổ xem TV là tôi cảm thấy  mệt mỏi vì những kích thích  giác quan quá  mãnh liệt.  Khi xem truyền hình thường xuyên,  bạn phải trở nên ít nhạy cảm hơn. Kết quả của việc này là bạn phải mất nhiều thời gian hơn để phản ứng với các kích thích  tương tự, với cùng một sự quan tâm . Bạn thậm chí  còn cần nhiều thời gian  hơn nữa để tạo ra sự quan tâm, hứng thú, và cảm giác hưng phấn  trong cuộc sống.
Để minh họa cho điều này, tôi muốn bạn  hướng sự  chú ý của mình đến  một việc mà bạn cho là  bình thường. Bạn về nhà, bạn có một chiếc truyền hình, đài phát thanh và một chiếc ô tô. Bạn sẽ lái xe về nhà hoặc có thể bạn sẽ đi xe lửa, xe buýt hoặc xe điện. Bạn nghĩ rằng điều đó chẳng có gì đặc biệt cả, phải không? Một việc khá bình thường - một chuyến đi nhàm chán trên xe điện. Về đến nhà bạn mở tủ lạnh, bạn lấy đồ uống ướp lạnh, trái cây ra. Bạn bật công tắc và ánh sáng xuất hiện. Bạn đi vào nhà vệ sinh, giật nước, và  mọi thứ được dội sạch sẽ. Bạn mở vòi nước - nước tuôn ra, nóng và lạnh. Tất cả những thứ đó đều rất bình thường, phải vậy không? và chẳng có gì là  thú vị cả.

Bây giờ hãy tưởng tượng một người của khoảng 100 năm về trước ở trong cùng một tình huống -  đôi mắt của người ấy sẽ vọt ra ngoài : "Nhìn kìa! Cái đó là gì vậy? Một chiếc xe! Bạn có thể lái nó! Một cái truyền hình, tủ lạnh, điện ... tuyệt quá! Kỳ diệu quá! ".  Nó thật là kỳ diệu.  Bật công tắc và các ngọn đèn sáng lên.  Bạn thậm chí không cần đứng lên để mở công tắc, chỉ cần ngồi một chỗ bấm nút điều khiển. Thật là kỳ diệu, ngồi tại chỗ, bấm nút điều khiển và truyền hình, video, âm thanh stereo được kích hoạt. Bạn có thể  kích hoạt rất nhiều điều từ chỗ ngồi của mình. Bạn có thể lái xe về nhà, bật công tắc và cánh cửa mở ra giống như trò ảo thuật vậy!

Những người không quen với những món này sẽ thấy chúng vô cùng hấp dẫn – Họ thực sự  bị áp đảo. Họ sẽ không thấy buồn chán chút nào hết. Họ có lẽ sẽ không ngủ được do bị phấn khích. Hãy tưởng tượng họ bước đi trong ngôi nhà của bạn: Họ sẽ thấy vui thích với tất cả các đồ dùng, tất cả những gì bạn có trong nhà của bạn, họ có thể sẽ không ngủ được tối nay. Bạn có nghĩ rằng họ sẽ cảm thấy buồn chán không? Ngôi nhà của bạn có chán không? Đã bao nhiêu lần bạn cảm thấy chán ngấy  trong ngôi nhà của mình? Thực tế là, hầu hết mọi người cảm thấy buồn chán khá thường xuyên.

Vấn đề nằm ở chỗ là  tình huống bản thân nó không  nhất thiết là nhàm chán, nhưng chính cái trạng thái của tâm  trở nên buồn chán khi nó thấy  tình huống đó bình thường, không còn hứng thú, không còn thú vị để nó quan tâm nữa. Tình huống không tạo sự hứng khởi, không khơi dậy bất kỳ sự quan tâm nào của chúng ta, vì vậy chúng ta rơi  vào một trạng thái thụ động buồn chán, nghĩ rằng, "Tôi muốn một cái gì  khác, tôi muốn trải nghiệm một cái gì khác, tôi muốn được ở một nơi nào khác. Tôi chán.” Đây là một kinh nghiệm rất phổ biến.

Cách mà  chúng ta thường đối phó với tình huống này là  tìm kiếm những trải nghiệm mới, tìm kiếm một cái gì đó mới. Đó là những gì chúng ta đang được khuyến khích để làm, tìm  một cái gì đó mới. Bạn buồn chán, do đó, bạn đi ra ngoài và kiếm một  cái gì đó mới: váy mới, tủ quần áo mới, ô tô mới, video mới, bộ phim mới. Để không cảm thấy buồn chán, bạn cứ việc tiếp tục mua sắm một thứ gì đó mới.

Tiến trình này là gì và nó sẽ dẫn chúng ta đến đâu? Nó gây ra cho chúng ta điều gì? Nó làm cho chúng ta  càng ngày càng ít nhạy cảm hơn, càng ngày càng ít hài lòng hơn, và càng ngày càng ít có khả năng cảm nhận được niềm say mê của việc mình đang được sống, ngoại trừ trong một số tình huống hiếm hoi khi chúng ta tìm thấy được một cái gì đó mới, khi chúng ta đi một nơi nào đó khác lạ. Kết quả của việc này là hầu như trọn cuộc sống của chúng ta là một sự nhàm chán. Cuộc sống sẽ càng ngày càng trở nên nhàm chán nếu bạn cứ tiếp tục đi theo xu hướng này.

Người giàu, những người đã ở khắp mọi nơi và làm mọi thứ, cảm thấy buồn chán khá thường xuyên . Thật khó tìm được một thứ gì đó để làm cho họ phấn khích, Một khi bạn đã ăn tất cả các loại món ăn, một khi bạn đã đến tất  cả các nhà hàng ở Melbourne, chắc hẵn bạn sẽ thấy nhàm chán. "Tôi có thể đi đâu để có một đêm thú vị?" Một khi bạn đã xem thấy tất cả các chương trình .. . "Ôi trời, chẳng có gì hay ho trên truyền hình cả. Quá chán!." Bạn   ngày càng trở nên  buồn chán hơn vì ngày càng trở nên mệt mỏi hơn, ngày càng trở nên kém nhạy hơn cảm, và lệ thuộc vào những thứ kích thích sự hưng phấn của bạn càng nhiều hơn. Giới trẻ ngày nay đau khổ vì điều này.Không phải chỉ riêng có giới trẻ, nhưng giới trẻ chịu tác động nhiều hơn, bởi vì họ đang được nuôi dưỡng trong môi trường với một sự kích thích ở mức độ cao.

Người ta thường hay hỏi tôi về cuộc sống của các tu sĩ, đặc biệt là khi tôi  nói chuyện với học sinh tại các trường học. Họ hỏi tôi  làm những gì. Vâng, chúng tôi dậy vào lúc bốn giờ sáng và chúng tôi hành thiền.
“  Quý sư làm gì khi  hành thiền?”
“ Ồ, chúng tôi chỉ ngồi yên nhắm mắt”
“Sau đó thì quý sư làm gì?”
“Chúng tôi uống trà và rồi làm một số công việc lặt vặt, quét tước và dọn dẹp, chúng tôi ăn một ngày  một bữa, đọc một chút vào buổi chiều.

“Thế quy sư có chơi thể thao không?”

“Ồ không, chúng tôi không chơi thể thao”
“Có giải trí không?”
“Không chúng tôi không được phép giải trí, không ca hát, nhảy múa, không nghe nhạc, không xem TV, không xem phim …”
“Không xem phim!  Vậy quý sư có thấy chán không?  Chán lắm phải không? Quý sư ngồi suốt ngày trong rừng phải không?  Quý sư có tổ chức tiệc tùng không?”
“Không có tiệc tùng gì hết”.
“Chán quá phải không? Sư có thấy chán không?”
"Ồ, vâng, thông thường mà nói thì rất là chán, hoàn toàn buồn chán. Cuộc sống tu viện được thiết kế để sống hoàn toàn nhàm chán, một cuộc sống nhàm chán hoàn hảo cho đến khi bạn trở thành một vị thầy, sau đó –thật không may- bạn sẽ không có thời gian để  được chán nữa. "
Các vị sư  có thấy chán không? Chắc chắn, tất cả những ai đến ở tại tu viện đều thấy đời sống ở đó chán phèo, và chuyện gì xảy ra? Chúng tôi có  chơi nhạc  hoặc đưa họ ra ngoài đi xem phim để thoát khỏi sự buồn chán không? Không. Tại sao?  Buồn chán là một trạng thái của tâm, và việc rất quan trọng là  con người  phải hiểu được tâm  của mình. Bạn không cần phải tìm sự giải trí để  giúp cho bạn vượt qua buồn chán  Nếu bạn hiểu buồn chán là gì, nó sẽ còn gây rắc rối cho bạn. Cội nguồn  của sự buồn chán nằm trong tim, trong tâm, trong cái cách muốn tìm một cái gì khác, cần cái gì khác, muốn một cái gì đó mới. Đây là sự khao khát mà trong   trong Phật giáo, chúng ta gọi là  tanha, tham ái.
Theo: Beyond Boredom and Depression
Chuyển ngữ sang tiếng Việt: Supañña Thiện Trí