Người khôn
nói tiếng, dịu dàng dễ nghe.
Ái ngữ chính là lời
nói dịu dàng, êm ái ngọt ngào, dễ nghe dễ thương, phát xuất từ lòng từ tấm lòng
rộng mở, phát xuất từ tâm thanh tịnh trong sáng, phát xuất từ tâm biết lắng
nghe của Bồ tát Quán Thế Âm để sẵn sàng chia vui sới khổ. Ái ngữ là lời nói chân
thật phát xuất từ đáy lòng nên không phải là lời nói đầu môi chót lưỡi để lợi dụng
người khác, không phải là lời nói hoa mỹ để làm xiu lòng người, không phải là lời
nói tâng bốc khách sáo để làm cho đối phương thích mà hàm chứa dụng ý bên
trong. Lời nói ái ngữ có tác dụng đem lại an vui, bình yên thanh thản cho người
nghe. Lời nói ái ngữ có tác dụng an ủi vỗ về giúp cho người nóng giận giảm bớt
sự sôi sục âm ỉ bên trong hay chuyển hóa được phiền muộn khổ đau và lo lắng sợ
hãi. Do đó, khi lời nói được thốt ra có khi tạo được cảm tình tốt đẹp, cũng có
khi gây nên ác cảm, oán thù giữa con người với nhau. Ta chỉ cần sơ ý lỡ một lời
nói, có khi hỏng cả việc lớn. Chỉ cần ta lỡ một lời nói, thì tai nạn ùn ùn kéo
đến chỉ vì người nghe hiểu lầm, cho nên tìm cách hãm hại ta. Chính vì vậy chúng
ta phải cẩn thận trong lời nói bởi vì con người thích được khen ngợi tâng bốc
nhiều hơn là bị chê bai. Tai họa xảy đến, thường do lời nói mà gây nên tác hại.
Chúng ta biết rằng, ngoài danh và lợi trên thế gian này, con người thường hay,
tranh chấp với nhau, chỉ vì lời nói. Hai người nói chuyện với nhau một lúc dù
là thân thương như vợ chồng, nếu không nhường nhịn nhau, không biết nhượng bộ
nhau, chắc chắn sẽ đưa đến tranh chấp cãi vã lời qua tiếng lại cuối cùng giận hờn
nhau. Có người chuyên sống hay nịnh hót tâng bốc người khác nhằm hưởng lợi cho
riêng mình. Thường lời nịnh hót được phát xuất ra từ kẻ dưới quyền, muốn lấy
lòng cấp trên hoặc để được người đó tin dùng, nhầm che đậy những thói hư tật xấu
của mình. Một lời khen ngợi thật lòng luôn tăng thêm giá trị trong cuộc sống
làm cho người cảm nhận được niềm vui để mà sống tốt hơn. Một lời nói nịnh hót
nhằm trục lợi cho riêng mình mà làm hại nhiều người khác, nói một lời khen ngợi
thật lòng luôn giúp cho người ta càng ngày càng sống tốt hơn. Ngược lại một lời
nói nịnh hót để lấy lòng cấp trên vô tình làm cho người đó luôn sống trong gian
dối để gạt người. Ta hãy nên nói thật lòng bằng một lời khen ngợi đúng cách,
giúp cho người đó vui vẻ mà sống tốt hơn. Lời nói thật lòng cao quý bao nhiêu
thì lợi nói nịnh hót thấp hèn bấy nhiêu. Người có trí tuệ là người không bị lầm
lẫn, không bị mê hoặc, vì những lời nói ngọt ngào, đầu môi chót lưỡi, không bị
bực bội vì những lời nói thẳng thắn trực tính. Thường những lời nói đường mật
ngọt ngào, chót lưỡi đầu môi, đôi khi dẫn dắt chúng ta đến cạm bẫy không ngờ, đến
chỗ tan nát hạnh phúc gia đình, đến chỗ thân tàn ma dại, đến chỗ thân bại danh
liệt, đến chỗ tán gia bại sản, đến chỗ tiêu tan sự nghiệp, có khi chết chẳng kịp
ngáp, chẳng kịp hiểu tại sao? Những lời nói thật thà ngay thẳng, tuy không được
khéo léo làm vui lòng người, nhưng thường giúp đỡ chúng ta tỉnh ngộ, thoát khỏi
những cơn mê lầm, không còn vướng vòng si mê tội lỗi. Khi ta thường xuyên biết
quay lại chính mình, ta sẽ dễ dàng bình tĩnh thản nhiên trước mọi hoàn cảnh, ta
mới có thể làm chủ được lời nói, kiểm soát được hành động và chế ngự được tư tưởng
của mình. Còn khi tâm loạn động, chúng ta càng nói càng tức giận thêm, càng làm
càng sai trái thêm, càng suy nghĩ càng rối trí thêm.
Lời nói ái ngữ khác
lời nói thêu dệt là những lời nói sai sự thật hòng để lừa bịp hoặc dụ dỗ người
khác để cho người ta ham mà tin theo. Chính vì tâm tham muốn quá đáng mà ta có
thể dùng miệng lưỡi ngọt ngào, để làm họ xiu lòng mà tin theo ta. Như vậy,
chúng ta đồng ý với nhau rằng lời nói rất là quan trọng, có ảnh hưởng rất lớn
lao, trong cuộc sống hằng ngày của tất cả mọi người chúng ta. Nếu người nào cảm
thấy cuộc đời nhiều đau khổ, lắm thương đau, không vui vẻ, chẳng bình yên, tức
là chính người đó cần phải điều chỉnh lại lời nói, cho vừa dễ nghe, cho vừa dễ
thương. Tại sao như vậy? Bởi vì, chính người đó cũng muốn nghe những lời nói dễ
nghe dễ thương như vậy. Hoặc là, người đó cần phải điều chỉnh lại âm thanh, cho
vừa đủ nghe, để khỏi làm phiền lòng người khác, đang cần sự yên tĩnh, để tâm hồn
được thanh tịnh, hay để nghỉ ngơi được thoải mái. Tại sao lời nói của ta khó
nghe, người đời thường gọi là nói đâm hơi, nói móc họng, cho nên không có ai muốn
kết bạn với mình, không có ai dám làm thân với mình, không có ai dám tâm sự với
mình. Tại sao như vậy? Bởi vì, sống ở trên đời đâu có ai thích bị người khác
chơi, nói móc nói méo đời tư để cho mọi người đều biết. Có những lời nói có thể
đem lại an vui, hạnh phúc cho nhiều người. Có những lời nói có thể đem lại sự
tan nát hạnh phúc gia đình của người khác. Có những lời nói, làm cho người
nghe, cảm thấy vui tươi khỏe khoắn. Có những lời nói khiến cho người nghe, cảm
thấy khổ đau phiền muộn bực tức mà dẫn đến mất ăn mất ngủ. Lời nói phát xuất từ
tâm thanh tịnh trong sáng có thể giúp người cứu vật và cũng có những lời nói có
thể hại người một cách dễ dàng vì lòng tham của mình. Như lời nói của một vị luật
sư có thể cứu người thoát khỏi tội oan nếu vị ấy có lương tâm đạo đức. Ngược lại
họ sẽ rút ruột kẻ bị hại và ăn tiền của
kẻ phạm. Do đó làm nghề luật sư phải giữ giới không nói dối hại người thì mới xứng
đáng làm nghề luật sư. Một vị bác sĩ khéo léo khuyên nhủ, an ủi động viên, giúp
đỡ bệnh nhân yên tâm dưỡng bệnh, chóng qua hiểm nghèo sớm được bình phục. Bằng
như ngược lại, một lời nói vô ý, có thể làm cho bệnh nhân hoảng loạn sợ hãi, bệnh
tình càng thêm trầm trọng. Cũng như lời nói của một nhà ngoại giao, có thể đem
lại hòa bình cho hai nước và cũng lời nói đó đem lại chiến tranh hận thù cho
nhau. Con người vì sao không ưa thích nhau, mà hay làm mích lòng nhau, chỉ vì
không nói lời tế nhị dịu dàng, ngay cả người thân và gia đình không biết kính
trên nhường dưới cũng vì chấp trước cho rằng mình đúng người sai.
Sưu Tầm.
