Có một sự thật là: chưa bao giờ số lượng những người tìm mọi
cách chứng minh mình là người tử tế lại đông như bây giờ, trong khi số lượng những
hành động tử tế lại ít hơn bao giờ hết.
Tử tế chính là lẽ sống cho cả cuộc đời của một con người. Để
làm người tử tế quả là một thách thức khổng lồ. Nó đòi hỏi người ta phải sống
vì cái đúng. Nó đòi hỏi người ta phải sống vì cái đúng và vì người khác từng giờ,
từng ngày và suốt cả cuộc đời, không bao giờ được phép ngưng nghỉ.
Sự tử tế sẽ biến mất ngay lập tức khỏi mỗi chúng ta khi
chúng ta đố kị và ghen ghét người bên cạnh. Sự tử tế cũng biến mất ngay khi
chúng ta cảm thấy khó chịu khi người được mình giúp lại không biết cách bày tỏ
lòng biết ơn chúng ta, không biết cách tung hô sự giúp đỡ của chúng ta và không
biết cách quảng cáo cho sự giúp đỡ của chúng ta.
Khi chúng ta tìm cách công khai lòng tốt của chúng ta với một
ai đó, sự tử tế lại giảm đi một chút. Và đến lúc nào đó, khao khát đến quá mức
được công khai lòng tốt của mình cho thiên hạ biết sẽ xóa đi toàn bộ lòng tốt
ban đầu của chúng ta.
Ông cha ta đã nói tới việc tích đức và luôn luôn khuyên bảo
con cái tích đức, chứ mấy ai khuyên con cái tích của. Tích đức và tích của là
hai con đường ngược nhau. Tích của là gom góp tiền bạc vào túi của riêng mình,
còn tích đức lại là ban phát sự tử tế cho thiên hạ.
Nhưng ngày nay, có một sự thật mà chúng ta đều phải thừa nhận:
đó là có không ít những người lên tiếng về sự tử tế nhưng thực chất lại chỉ là
làm sự "tử tế" cho cá nhân mình mà thôi. Nghĩa là những gì người đó
thể hiện chỉ để cho thiên hạ biết đến họ, chứ không phải làm cho thiên hạ.
Một trong những yếu tố làm nên sự tử tế chính là sự hy sinh.
Mà sự hy sinh đầu tiên và quan trọng nhất là hy sinh lợi ích của mình. Nghĩa là
họ gom góp những cái gọi là sự tử tế để làm đầy cái túi cá nhân của họ mà thôi.
Như thế, sự "tử tế" ấy chỉ là sự "tử tế" cho con người họ
chứ đâu phải là sự "tử tế" cho thiên hạ.
Mấy năm gần đây, có không ít việc đau lòng xảy ra trong đời
sống. Người sai thì đúng là sai rồi. Dù người sai ân hận cũng không quay ngược
được thời gian nữa và chỉ còn cách sống nghiêm túc hơn, làm việc nghiêm túc hơn
trong tương lai mà thôi. Nhưng qua những sự việc đau lòng của một hay một số cá
nhân gây ra thì có một nỗi đau còn làm cho chúng ta đau hơn. Đó chính là nỗi
đau về sự tranh nhau làm người tử tế của chúng ta. Trước kia, người ta thi nhau
làm việc tốt, tranh giành làm việc tốt, còn giờ người ta tranh giành nhau dạy dỗ
người khác và mắng nhiếc người khác để chứng minh mình là người tử tế. Bây giờ
ai cũng có quyền nói về sự tử tế nhưng mấy ai tranh giành làm những điều tử tế
đâu.
Nhân cái sai của người này hay người kia, chúng ta tràn lên
phê phán, dạy dỗ và cả chửi rủa những người đã mắc sai lầm. Trong số những người
lên tiếng, có những người luôn luôn tìm cách sống tử tế. Và việc lên tiếng hay
nổi giận của họ chính là sự lên tiếng hay nổi giận của lương tâm con người mà
chúng ta phải lắng nghe và suy nghĩ nghiêm túc để sống tốt hơn.
Nhưng bên cạnh đó, có quá đông sự lên tiếng của những người
mà trong cuộc sống lâu nay họ là những kẻ tham lam, đố kị và chẳng sống vì ai.
Nhưng họ lại là những người to tiếng nhất về sự tử tế. Sự tử tế của họ là sự tử
tế của ngôn từ, chứ không phải sự tử tế của hành động. Và khi sự này, vụ nọ hết
thời gian tính của nó thì sự tử tế của những người như vậy lại biến mất. Họ trở
về đời sống thường nhật với những đố kị, ghen ghét, ích kỷ, vô cảm và chỉ thích
nói về bản thân. Rồi đến một ngày nào đó, nhân một cơ hội nào đó, họ lại lên tiếng
mắng nhiếc và dạy dỗ người khác một cách không tưởng tượng nổi. Cái sự "tử
tế" như thế tôi gọi là "Mùa tử tế".
Mỗi năm có một hoặc vài ba mùa tử tế. Mà cái mùa tử tế
này thì lúc nào cũng bội thu. Bội thu
mùa lúa, mùa ngô làm cho đời sống con
người thêm no ấm, còn bội thu "mùa tử tế" thì chỉ làm cho xã hội thêm
tồi tệ mà thôi.
Theo Nguyễn Quang Thiều
Tuần Việt Nam
