Không ngờ vài ngày
sau do cậu bé nghịch ngợm chơi trò đốt đèn nên tai họa bắt đầu ập đến, nhà cháy
thiệt, cậu ta hoảng hồn la lên! Cháy nhà bà con ơi, cứu dùm con bà con ơi. Lúc
này nghe tiếng kêu cứu nhưng mọi người tưởng cậu ta đùa cợt như lần trước nữa,
nên không ai thèm chạy đến giúp. Cho đến khi căn nhà phát cháy lớn mọi người chạy
đến thì sự thật quá phũ phàng, không còn kịp nữa rồi chỉ trong thoáng chốc căn
nhà đã hoàn toàn bị thiêu rụi. Lời nói chơi rất nguy hại, nếu nói chơi để vui một
chút thì không sao nhưng tốt nhất không nên nói chơi thường xuyên, vì khi nói
thiệt thì khó ai tin. Như cậu bé trong câu chuyện trên vì hay nói chơi nên khi
có việc hoạn nạn xảy ra lúc đó nói thiệt thì cũng không ai tin. Nói chơi hay
nói thêm nói bớt là thái độ sống thiếu nhân cách đạo đức dễ làm cho ta và người
dễ hiểu lầm nhau.
Có người có tật hay nói thêm nói bớt để cho vui, nhưng vô tình làm sức mẻ tình cảm với nhau, họ hay thêm mắm thêm muối làm cho mọi người nghi ngờ lẫn nhau có khi dẫn đến tranh cãi ấu đã chỉ vì lời nói không đúng. Nói thêm nói bớt nói không đúng sự thật để làm người hiểu lầm nhau mà sinh ra oán giận hận thù, đó là lời nói của kẻ thiếu hiểu biết cho nên người trí sẵn sàng cảm thông và tha thứ. Còn ta nếu có lỡ lầm như vậy hãy nên tập nói lời chân thật, chuyện có nói có, chuyện không nói không, hoặc không biết chính xác thì không nên nói, tốt nhất hãy nên nói những gì có lợi cho ta và người, không nên nói những gì làm tổn hại cho nhau.
Do đó, trước khi muốn nói điều gì ta phải nên cân nhắc kỹ càng xem lời nói đó có tác hại vì cho ai không, xem xét và quán chiếu như thế rồi mới nói và ta chỉ nói những gì cần nói mà thôi chớ không nên nói thêm nói bớt mà sinh hiểu lầm nhau. Thường thì khi ghét ai ta hay bươi móc chuyện riêng tư của người đó ra để mà nói, nhằm mục đích để hạ nhục người, nhằm mục đích để trả thù người, nhằm mục đích để thỏa mãn cơn giận. Khi ghét ai hay thù ai, ta lúc nào cũng tìm cách dèm pha nói xấu muốn cho người đó khổ đau, muốn cho người đó mất mát. Chúng ta đang sống với nhau mà đói không cho ăn, khát không cho uống, chờ đến lúc người thân qua đời rồi ta mới bày binh bố trận nhưng cũng chỉ để nói khoác lát khoe khoang với mọi người cho vui mà thôi. Tôi có người bạn từ phương xa hay nói lời khoe khoang sáo rỗng, thích làm ra vẻ ta đây.
Tôi hỏi anh đời sống ở quê nhà thế nào, anh nói cái gì cũng có chẳng thiếu cái chi. Biết tay này láo phét, tôi mới hỏi chắc xứ anh cà rem nhiều lắm. Anh kể một hơi nào là cà chua, cà pháo, cà cuống, cà cong, riêng cà rem thì ăn không hết nên mới phải phơi khô để dành. Không nên nói những lời quá cao siêu khi ta chưa làm được, như mình chưa chứng đạo mà dối gạt người nói rằng ta chứng để đươc người cung kín khen ngợi mà cúng dường. Trong nhà Phật, gọi đó là tội đại vọng ngữ nặng nhất trong các tội nói dối. Người hay ngồi lê đôi mách nhất là các chị em phụ nữ hay có cái tật hể xúm lại là nói đủ thứ chuyện trên đời, chuyện gì cũng nói, chuyện đúng chuyện sai, chuyện gì cũng có, chuyện năm trên xóm dưới, chuyện trong nhà ngoài phố, chuyện nhỏ xé ra to. Bởi vậy có câu châm biến rằng ba người phụ nữ gặp nhau thành cái chợ chồm hỗm là có lý. Ở đây chúng tôi nói một số người thôi, chớ không phải quơ đũa cả nắm mong rằng phái đẹp hãy thông cảm cho. Cũng có rất nhiều chị em phụ nữ không bao giờ ngồi lê đôi mách, họ biết kiệm từng lời ăn tiếng nói để làm đẹp lòng người.
Ai có tật nói nhiều hãy nên thận trọng, việc gì cần nói thì nói, còn không thì thôi, không biết thì dựa cột mà nghe, không biết thì phải học hỏi chớ không nên nói càn nói bướng. Không nên nói lời điêu ngoa xảo trá hay bịa đặt thêm bớt nhằm để gạt gẫm dụ dỗ người khác, khiến người nhẹ dạ cả tin say mê lầm lạc. Phao tin đồn nhãm chuyện nhỏ xé ra to, chuyện một nói mười, nói để cho bỏ ghét vì không ưa người đó. Người ta mãi mãi hiểu lầm, ghét nhau cung vì lời nói thổi phồng này, hạng người như vậy ta gọi là hạng người lẽo mép. Vấn đề này thường thì phụ nữ nhạy hơn nam giới, tôi lúc trước khi chưa đi tu thường hay ra chợ uống cà phê để nhìn ngắm các nàng. Nếu mà có máy ghi âm như bây giờ ghi lại thôi là đủ thứ chuyện trên đời, có nhiều chị em sàng từ hàng này qua sạp nọ mà tán dốc đủ thứ chuyện trên đời, có khi quên cả giờ nấu ơm cho chồng con ăn.
Cho nên vì cái miệng mà hại cái thân, chúng ta hay có tật ngồi lê đôi mách toàn là nói chuyện của thiên hạ không. Cho nên sống ở đời, chúng ta phải cẩn thận giữ gìn lời nói, lời nói đã thốt ra không bao giờ lấy lại được, do đó người xưa dạy uốn lưỡi bảy lần trước khi nói. Lời nói giống như tên bắn đi bay tới cho đến khi trúng đích, cũng vậy lời nói khi phát ra giống như đinh đóng vào cột dù có nhổ cây đinh ra, nhưng cột kia bị loang lổ không còn trơn láng như bình thường nữa. Thật ra trong cuộc sống này lời nói giúp cho mọi người biết yêu thương nhau, biết thông cảm nhau, để cùng nhau chia vui sớt khổ. Nhưng cũng chính lời nói này làm cho mọi người hiểu lầm nhau, gây gổ nhau, chữi mắng nhau và dẫn đến giết hại nhau. Lời nói cũng giống như con dao hai lưỡi vậy, biết nói lời tế nhị nhẹ nhàng thì ta và người cùng an vui hạnh phúc. Tóm lại nói chơi vui vẻ với nhau một chút thì được, không nên nói chơi thường xuyên, không nên nói thêm nói bớt, không nên loan tin bậy bạ, không nên nói lời dụ dỗ làm mê hoặc lòng người mà tự làm cho mình chuốc lấy khổ đau và làm cho người khác tổn thương trầm trọng cũng vì lời nói.
Có người có tật hay nói thêm nói bớt để cho vui, nhưng vô tình làm sức mẻ tình cảm với nhau, họ hay thêm mắm thêm muối làm cho mọi người nghi ngờ lẫn nhau có khi dẫn đến tranh cãi ấu đã chỉ vì lời nói không đúng. Nói thêm nói bớt nói không đúng sự thật để làm người hiểu lầm nhau mà sinh ra oán giận hận thù, đó là lời nói của kẻ thiếu hiểu biết cho nên người trí sẵn sàng cảm thông và tha thứ. Còn ta nếu có lỡ lầm như vậy hãy nên tập nói lời chân thật, chuyện có nói có, chuyện không nói không, hoặc không biết chính xác thì không nên nói, tốt nhất hãy nên nói những gì có lợi cho ta và người, không nên nói những gì làm tổn hại cho nhau.
Do đó, trước khi muốn nói điều gì ta phải nên cân nhắc kỹ càng xem lời nói đó có tác hại vì cho ai không, xem xét và quán chiếu như thế rồi mới nói và ta chỉ nói những gì cần nói mà thôi chớ không nên nói thêm nói bớt mà sinh hiểu lầm nhau. Thường thì khi ghét ai ta hay bươi móc chuyện riêng tư của người đó ra để mà nói, nhằm mục đích để hạ nhục người, nhằm mục đích để trả thù người, nhằm mục đích để thỏa mãn cơn giận. Khi ghét ai hay thù ai, ta lúc nào cũng tìm cách dèm pha nói xấu muốn cho người đó khổ đau, muốn cho người đó mất mát. Chúng ta đang sống với nhau mà đói không cho ăn, khát không cho uống, chờ đến lúc người thân qua đời rồi ta mới bày binh bố trận nhưng cũng chỉ để nói khoác lát khoe khoang với mọi người cho vui mà thôi. Tôi có người bạn từ phương xa hay nói lời khoe khoang sáo rỗng, thích làm ra vẻ ta đây.
Tôi hỏi anh đời sống ở quê nhà thế nào, anh nói cái gì cũng có chẳng thiếu cái chi. Biết tay này láo phét, tôi mới hỏi chắc xứ anh cà rem nhiều lắm. Anh kể một hơi nào là cà chua, cà pháo, cà cuống, cà cong, riêng cà rem thì ăn không hết nên mới phải phơi khô để dành. Không nên nói những lời quá cao siêu khi ta chưa làm được, như mình chưa chứng đạo mà dối gạt người nói rằng ta chứng để đươc người cung kín khen ngợi mà cúng dường. Trong nhà Phật, gọi đó là tội đại vọng ngữ nặng nhất trong các tội nói dối. Người hay ngồi lê đôi mách nhất là các chị em phụ nữ hay có cái tật hể xúm lại là nói đủ thứ chuyện trên đời, chuyện gì cũng nói, chuyện đúng chuyện sai, chuyện gì cũng có, chuyện năm trên xóm dưới, chuyện trong nhà ngoài phố, chuyện nhỏ xé ra to. Bởi vậy có câu châm biến rằng ba người phụ nữ gặp nhau thành cái chợ chồm hỗm là có lý. Ở đây chúng tôi nói một số người thôi, chớ không phải quơ đũa cả nắm mong rằng phái đẹp hãy thông cảm cho. Cũng có rất nhiều chị em phụ nữ không bao giờ ngồi lê đôi mách, họ biết kiệm từng lời ăn tiếng nói để làm đẹp lòng người.
Ai có tật nói nhiều hãy nên thận trọng, việc gì cần nói thì nói, còn không thì thôi, không biết thì dựa cột mà nghe, không biết thì phải học hỏi chớ không nên nói càn nói bướng. Không nên nói lời điêu ngoa xảo trá hay bịa đặt thêm bớt nhằm để gạt gẫm dụ dỗ người khác, khiến người nhẹ dạ cả tin say mê lầm lạc. Phao tin đồn nhãm chuyện nhỏ xé ra to, chuyện một nói mười, nói để cho bỏ ghét vì không ưa người đó. Người ta mãi mãi hiểu lầm, ghét nhau cung vì lời nói thổi phồng này, hạng người như vậy ta gọi là hạng người lẽo mép. Vấn đề này thường thì phụ nữ nhạy hơn nam giới, tôi lúc trước khi chưa đi tu thường hay ra chợ uống cà phê để nhìn ngắm các nàng. Nếu mà có máy ghi âm như bây giờ ghi lại thôi là đủ thứ chuyện trên đời, có nhiều chị em sàng từ hàng này qua sạp nọ mà tán dốc đủ thứ chuyện trên đời, có khi quên cả giờ nấu ơm cho chồng con ăn.
Cho nên vì cái miệng mà hại cái thân, chúng ta hay có tật ngồi lê đôi mách toàn là nói chuyện của thiên hạ không. Cho nên sống ở đời, chúng ta phải cẩn thận giữ gìn lời nói, lời nói đã thốt ra không bao giờ lấy lại được, do đó người xưa dạy uốn lưỡi bảy lần trước khi nói. Lời nói giống như tên bắn đi bay tới cho đến khi trúng đích, cũng vậy lời nói khi phát ra giống như đinh đóng vào cột dù có nhổ cây đinh ra, nhưng cột kia bị loang lổ không còn trơn láng như bình thường nữa. Thật ra trong cuộc sống này lời nói giúp cho mọi người biết yêu thương nhau, biết thông cảm nhau, để cùng nhau chia vui sớt khổ. Nhưng cũng chính lời nói này làm cho mọi người hiểu lầm nhau, gây gổ nhau, chữi mắng nhau và dẫn đến giết hại nhau. Lời nói cũng giống như con dao hai lưỡi vậy, biết nói lời tế nhị nhẹ nhàng thì ta và người cùng an vui hạnh phúc. Tóm lại nói chơi vui vẻ với nhau một chút thì được, không nên nói chơi thường xuyên, không nên nói thêm nói bớt, không nên loan tin bậy bạ, không nên nói lời dụ dỗ làm mê hoặc lòng người mà tự làm cho mình chuốc lấy khổ đau và làm cho người khác tổn thương trầm trọng cũng vì lời nói.
Sưu Tầm.
