Làm thế nào để đưa cuộc
tu của mình vào từng sinh hoạt trong mỗi phút giây đời sống? Ðó là một câu hỏi
vô cùng quan trọng. Nó đòi hỏi ở chúng ta một sự tỉnh thức được kết hợp nhuần
nhuyễn với tất cả khả năng bản thân: Từ những vận động sinh lý, những sinh hoạt
lớn nhỏ, các cảm giác tâm sinh lý cùng tất cả các mối đối giao quan hệ,... mỗi
thứ đều là những phút giây Thiền Ðịnh cả.
Vấn đề trọng tâm được đề cập ở đây chính là
những bước đầu của quá trình Thiền Ðịnh hướng nội, những chướng ngại tinh thần,
những biện pháp đối đầu với chúng cùng với những hiểu biết và trí tuệ trong
Thiền Ðịnh. Việc ứng dụng kiên quyết Thiền Ðịnh vào đời sống và từng sinh hoạt
của mình được xem như là một nửa hành trình của con đường Thiền Ðịnh. Ðể thực
hiện đúng mức con đường này, đòi hỏi ta phải có những tư liệu kinh điển đáng
tin cậy, chấp nhận những phép sống và ứng dụng một cách sinh động Giáo lý của
Ðức Phật vào đời sống thường nhật của mình. Trong bài viết này, chúng ta sẽ bàn
đến vấn đề đó.
Cho dầu việc Thiền Ðịnh
trong những giờ tĩnh tọa hay trong từng hoạt động mang tính cách tu tập khác,
chúng ta phải nhớ rằng bất cứ hình thức tu tập nào cũng đều tuyệt nhiên không
phải là những kiểu cách, nghi thức mang tính mô phỏng, bắt chước ai hết. Dĩ
nhiên trong cuộc tu hành của mình, chúng ta phải biết tôn trọng những luật tắc,
nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta tu tập ở thế bị động, không thể tự tạo
cho mình những bước nhảy vọt tự tập và sáng tạo. Vấn đề đó thực ra chỉ đòi hỏi
ở chúng ta một sự can đảm đúng đắn cộng với tâm hồn thanh thản. Don Juan cũng
đã từng bảo rằng phải có một sự can đảm của người chiến sĩ, ta mới có thể mạnh
dạn dấn bước trên hành trình tìm đến trí tuệ. Ông cố tình mô tả thế giới này
như là một miền đất huyền bí, khủng khiếp, thậm chí là một chốn ma thiêng nước
độc và khuyên chúng ta phải có một thái độ sống thích nghi tương ứng để đủ sức
hiện diện. Dầu có phải hiện diện trong một thời gian rất ngắn ở đó, ai cũng
phải luôn nghĩ đến vấn đề thời gian.
Một đời sống tâm linh
thật sự không bao giờ cho phép chúng ta hiện hữu và hoạt động bất ý, vô tâm như
một chiếc phi cơ không người lái. Bằng mọi cách, chúng ta luôn phải có thái độ
nghiêm cẩn và tinh thần trách nhiệm trong đời sống của chính mình bằng tất cả nguồn
đạo lực mà bản thân cho phép. Cuộc tu và lý tưởng giải thoát của chúng ta phải
luôn được giàn trải trên một thái độ thức tinh liên tục và phát triển kịp thời.
Phải nhận rằng hành
trình tu tập không phải luôn dễ dàng như ý ta muốn, mặc dù thật ra nó rất đơn
giản: Ðó chỉ đơn giản là cách học đối diện với tất cả thực tại vẫn luôn đổi
thay trong từng giây phút ngay trước mắt mình. Một thiếu phụ phương Tây sau
nhiều năm tìm sang Châu Á, bà đã quay về với tư cách và trình độ của một Thiền
sư. Một hôm trong lúc đang rửa chén sau buổi cơm chiều, bà nhìn vào mấy chiếc
đĩa rồi nói về pháp môn Thiền Ðịnh: "Có là lạ lùng lắm không, khi người ta
cứ chọn một bãi cát lún để an trí một món đồ như là trên mặt phẳng chắc
chắn?" Ðó quả là một câu nói hết sức ý nhị. Chính khả năng mở rộng đôi mắt
trong từng phút giây để nhận diện cái bất toàn của vạn hữu là nguồn cội cho tất
cả nguồn Ðạo lực và sự tự do trong đời sống.
Cái khả năng đó cho phép ta đón
nhận mọi sự, đối diện với tất cả để tìm thấy những bài học trong tất cả thực
tại mà tự chúng luôn hiển hiện. Chỉ riêng mỗi phút giây thực tại, từng tình
huống của cuộc sống đều có thể là những vị thầy cho chúng ta, mang lại cho
chúng ta những cơ hội phát triển tình thương và trí tuệ. Thái độ sống tranh thủ
này sẽ luôn giúp ích rất nhiều cho công phu Thiền Ðịnh của mỗi người: Từ việc
duy trì thời gian Thiền Ðịnh, cho đến những khả năng phơi mở, thăng hoa, tra
vấn và nhìn ngắm. Hãy luôn tự tìm thấy cho mình những bài học qua các câu tự
vấn, điều đó chắc chắn sẽ giúp cho cuộc tu của chúng ta ngày một nhiều ý nghĩa
hơn.
Một nếp sống trọn vẹn
phải luôn mang ý nghĩa hồn nhiên, chúng ta hãy liệm xác tất cả hồi ức quá khứ
cùng những toan tính trong tương lai để sống hết mình với mọi sự đang xảy ra,
những thực tại như thật và đang hiện hữu. Một nếp sống như vậy rất có thể bị
xem là khó chấp nhận, nếu không muốn nói là đáng sợ. Bởi có lẽ ai cũng thấy
rằng một nếp sống chỉ luôn biết đối diện, thiếu đi những hy vọng cùng kỷ niệm,
thì quả là một nếp sống vô cùng tẻ nhạt, lạnh lẽo, đơn diệu.
Nhưng thật ra,
cách nghĩ đó sẽ không còn nữa ở bất cứ giây phút nào chúng ta cảm nghiệm được
cái khía cạnh kỳ thú của trí tuệ về mọi phút giây thực tại ngay trong chính bản
chất của chúng. Ðó là cả một cuộc khám phá cần thiết mà chúng ta phải thực hiện
bằng tất cả niềm vui tự nguyện ngay trong từng giờ thiền định, từng quan hệ đối
giao với thế giới chung quanh, trong mỗi mỗi tháng ngày. Mà tất cả những thành
quả vô giá vẫn trình bày nảy giờ luôn đòi hỏi ở chúng một sự can đảm như đã nói.
