Lúc Đức Phật vừa đại ngộ dưới cội bồ đề,
Ngài nghĩ, "Chắc sẽ không có người hiểu được những gì ta vừa chứng ngộ; nó
quá vi tế. Vì thế, ta không nên bận tâm tìm cách giải thích; Ta không hy vọng
gì nữa về việc nầy và sẽ tiếp tục ngồi dưới cội bồ đề."
Nhưng lúc đó, thần Phạm thiên Sahampati, vị
tượng trưng cho lòng bi mẫn với tất cả chúng sanh, hiện ra và thưa với Phật,
"Bạch Thế Tôn, con thấy vẫn có những người với đôi mắt chỉ dính chút bụi
mờ. Cung thỉnh Ngài giảng Pháp vì lợi lạc của số người ít ỏi nầy." Đức
Phật nghĩ, "Thế thì ta sẽ cố gắng. Ngồi mãi dưới gốc cây bồ đề nầy không
hữu ích cho ai cả. Vả lại, ta cũng chưa có ý định làm gì khác." Rồi Ngài
tự hỏi, "Thế thì ta nên giảng Pháp cho ai?" Sau khi đắn đo suy nghĩ,
Ngài quyết định đi đến thành Benares tìm lại năm người bạn đã cùng tu khổ hạnh
với Ngài và đã rời bỏ Ngài ra đi khi họ nghĩ rằng Ngài không còn đủ ý chí để
cùng tu khổ hạnh với họ.
Khi Đức Phật còn ở bên cạnh những người bạn
nầy, Ngài là một nhà tu khổ hạnh siêu việt. Thân Ngài chỉ còn như một bộ xương,
hốc hác, với đôi mắt thụt sâu, vì Ngài tự ý nhịn đói để nhiếp phục những cơn
đói khát dữ dội. Ngài tu khổ hạnh tuyệt hay đến nỗi ngày nào mà Ngài còn theo
phép tu nầy, năm người bạn nầy cho Ngài là một người kỳ diệu và phi thường. Tuy
nhiên, cuối cùng Ngài nhận ra rằng không ăn uống để bồi dưỡng cơ thể và để cho
cơ thể bị bệnh hoạn yếu đuối quả là phí phạm thời giờ, nên một hôm Ngài quyết định
uống một chút nước cháo. Khi năm người bạn thấy Ngài ăn cháo, họ phẫn nộ cho là
Ngài đã mất ý chí tu khổ hạnh nên từ bỏ Ngài và ra đi.
Đức Phật vẫn nghĩ có lẽ năm vị nầy sẽ hiểu
được những gì Ngài vừa chứng ngộ. Nên Ngài quyết định đi đến thành Benares để
tìm họ. Khi Đức Phật đến Lộc Uyển (Vườn Nai) ở Saranath, gần thành Benares, vừa
thoáng thấy Ngài, năm vị tu khổ hạnh đã nhận biết ngay là Ngài đã chứng ngộ và
hiểu biết một điều gì đó rất sâu sắc và quan trọng, nên họ ngồi xuống và yêu
cầu Ngài khai ngộ cho họ. Thế là Đức Phật giảng bài pháp đầu tiên mà ngày nay
chúng ta biết dưới tên gọi Dhammacakka Sutta, Kinh Chuyển Pháp Luân hay Bài
Pháp Khởi Động Bánh Xe Của Sự Thật.
Bài pháp nầy là lời giảng dạy sâu sắc. Nó
là một bài pháp để chúng ta thực hành và chứng ngộ. Nó không phải là một bài
luận văn triết học xuất chúng; trái lại, nó là kim chỉ nam giúp chúng ta trên
lộ trình tu tập và giác ngộ. Và kim chỉ nam nầy chính là giáo lý về Tứ Diệu Đế
hay Bốn sự thật thánh thiện. Lời dạy của Đức Thế Tôn về Tứ Diệu Đế là dành
chung cho tất cả các hệ phái trong Đạo Phật và nó là cái nhìn trực tiếp và
xuyên thấu vào chính bản chất của sự vật.
Tâm và Đạo
Quán tưởng về cuộc sống trong Đạo Phật
The Mind and The Way
Buddhist Relections on Life
Ajahn Sumedho
Susanta Nguyễn dịch.
