Còn một trở lực
nữa mà thiền sinh phải vất vả đối đầu, đó chính là những bất mãn, oán ghét, sân
hận, buồn chán,... - thường gọi chung là Sân hận. Tác động nguy hại của những
hình thái tâm lý này xem ra cũng chẳng kém gì so với sự tham đắm, ham muốn bởi
trở lực nào cũng làm mê hoặc chúng ta. Những cơn nóng giận hoặc sự thù ghét dĩ
nhiên là những nỗi đau tâm lý. Ta có thể nhìn ngắm được đôi điều thú vị về
chúng ngay trong chính nội tâm mình, nhưng hãy nhớ là cố gắng đừng để chúng kéo
dài thời gian. Ta nên nhanh chóng khép lòng mình lại bởi chúng là những bức xúc
nặng nề và nhức nhối mà chúng ta khó có thể kham nổi.
Lòng sân hận cũng
có sức mạnh mãnh liệt như lòng ham muốn. Nó có thể nổi dậy trong ta không những
từ một đối tượng trước mắt mà còn có thể từ một đối tượng ở đâu đó thật xa xôi.
Ðôi khi chúng ta có thể nổi giận chỉ vì một chuyện cũ nào đó trong quá khứ,
thậm chí lòng sân hận có thể phát khởi từ một suy diễn tự tạo, vô căn cứ nào đó
nữa. Một sự nóng giận cao độ có thể tạo ra những tác động tệ hại cho nhân cách
của chúng ta để gây nên những hành xử lệch lạc, lầm lẫn mà đôi khi chính mình
cũng không ngờ được. Lòng sân hận còn có thể là cội nguồn cho biết bao nổi khổ
tâm của chúng ta từ trong đời sống cá nhân cho đến những cuộc đối giao với
người khác.
Lòng sân hận có
rất nhiều hình thức mà có lẽ ta ít khi hoặc thậm chí rất khó nhận ra, đó chính
là sợ hãi, lo toan, chán nản, nói chung là những tâm thái tiêu cực có thuộc
tính đối lập với lòng ham muốn. Bởi chỉ cần quan sát chúng thật kỹ lưỡng, ta sẽ
thấy ngay rằng tất cả tâm thái bất mãn này đều xuất phát từ một thành kiến đối
kháng, ác cảm đối với một nhân vật, sự việc nào đó. Mà với những tâm trạng
phiền não như vậy, dù là lòng ham muốn thấp kém hay sự sân hận nông nổi, chúng
ta làm sao có thể tập trung tư tưởng để thiền định, một công phu tinh thần mang
lý tưởng khám phá thực tại? Ở đây đang nói về vấn đề sân hận như là một trở lực
cho thiền định, nên điều tiên quyết là ta phải học cách đối diện và xử lý, giàn
xếp nó ở mọi hình thái biến tướng, dĩ nhiên cũng chỉ vẫn với từng phút giây
tỉnh thức, nhìn ngắm.
-ooOoo-
