THẤU TRIỆT CHÁNH NIỆM
(MINDFULNESS)
Trong thiền tập, việc
thấu triệt chánh niệm (mindfulness) thường tập trung vào việc sống ở hiện tại, ở
khoảnh khắc hiện tại. Thực hành chánh niệm giúp chúng ta tập trung vào những gì
đang diễn ra trong khoảnh khắc hiện tại, không bị quấy rối bởi quá khứ hoặc lo
lắng về tương lai. Bằng cách tập trung vào hiện tại một cách đầy ý thức, chúng
ta trở nên nhận thức rõ ràng hơn về cảm xúc, suy nghĩ và hành động của mình, từ
đó giúp tạo ra sự bình an và tỉnh thức trong cuộc sống hàng ngày.
Tầm quan trọng của việc
không phán xét, khi thực hành chánh niệm, chúng ta không chỉ đơn thuần nhận biết
những gì đang xảy ra mà còn học cách chấp nhận chúng một cách không phán xét.
Điều này có nghĩa là chúng ta quan sát suy nghĩ, cảm xúc của mình trôi qua mà
không đánh giá chúng là tốt hay xấu, đúng hay sai.
Vai trò của hơi thở,
hơi thở chính là chiếc neo giúp chúng ta quay trở lại hiện tại khi tâm trí bắt
đầu lang thang. Bằng cách tập trung vào từng hơi thở vào và ra, chúng ta tạo ra
một điểm tựa vững chắc để giữ cho tâm trí tỉnh táo và tập trung.
Chánh niệm và cuộc sống
hàng ngày, thực hành chánh niệm không chỉ giới hạn trong những buổi thiền định
mà còn có thể được áp dụng vào mọi hoạt động trong cuộc sống hàng ngày. Từ việc
ăn uống, đi bộ cho đến làm việc, chúng ta đều có thể rèn luyện khả năng sống ở
hiện tại.
Lợi ích của chánh niệm,
ngoài việc mang lại sự bình an và tỉnh thức, chánh niệm còn có nhiều lợi ích
khác như giảm căng thẳng, cải thiện mối quan hệ, tăng cường khả năng sáng tạo
và đưa ra quyết định tốt hơn.
Để giúp bạn hình dung
rõ hơn về việc thực hành chánh niệm, tôi xin chia sẻ một ví dụ:
Giả sử bạn đang ăn một
quả táo. Thay vì vội vàng nuốt chửng, bạn hãy dành thời gian để cảm nhận từng
miếng táo. Cảm nhận vị ngọt, vị chua, kết cấu của quả táo. Quan sát những suy
nghĩ và cảm xúc xuất hiện trong đầu khi bạn đang ăn. Bằng cách làm như vậy, bạn
sẽ có một trải nghiệm ăn uống hoàn toàn khác, một trải nghiệm sâu sắc và trọn vẹn
hơn.
Thiền tập chánh niệm
thường liên quan đến việc nhận thức khoảng khắc hiện tại trong tĩnh lặng. Bằng
việc tập trung vào hơi thở, trạng thái cơ thể, hoặc các trải nghiệm cảm xúc
trong thời điểm hiện tại một cách rõ ràng và không đánh giá, chúng ta có thể giữ
cho tâm trí ở trạng thái tĩnh lặng và tập trung. Khi tâm trí được bình an và
tĩnh lặng, chúng ta có thể nhìn thấu sâu hơn vào bản chất tự nhiên của thế giới
xung quanh và của bản thân mình. Điều này giúp tạo ra sự nhận thức và thấu hiểu
sâu sắc hơn về cuộc sống và giúp chúng ta sống hạnh phúc và bình an hơn.
Giảm căng thẳng và lo
âu, thiền giúp làm dịu hệ thần kinh, giảm sản xuất cortisol (hormone gây căng
thẳng) và tăng cường các chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm giác thư
giãn.
Cải thiện giấc ngủ, bằng
cách giúp tâm trí bình tĩnh và thư giãn trước khi ngủ, thiền góp phần cải thiện
chất lượng giấc ngủ.
Tăng cường khả năng tập
trung, thiền giúp rèn luyện khả năng tập trung vào một đối tượng duy nhất, từ
đó cải thiện khả năng tập trung trong công việc và học tập.
Nâng cao nhận thức về
bản thân, thiền giúp chúng ta hiểu rõ hơn về suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của
mình, từ đó giúp chúng ta điều chỉnh và phát triển bản thân.
Mở rộng lòng trắc ẩn,
thiền giúp chúng ta kết nối sâu sắc hơn với bản thân và những người xung quanh,
từ đó tăng cường sự thấu hiểu và lòng trắc ẩn.
Cải thiện hệ miễn dịch,
một số nghiên cứu cho thấy thiền có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ
thể chống lại bệnh tật tốt hơn.
Cách thực hành thiền
chánh niệm:
Thiền tập trung vào
hơi thở, đây là một trong những cách thực hành phổ biến nhất. Bạn chỉ cần ngồi
hoặc nằm ở tư thế thoải mái, tập trung vào cảm giác hơi thở vào và ra.
Thiền quét thân, bạn tập
trung vào từng bộ phận của cơ thể, từ đầu đến chân, để nhận biết các cảm giác
như căng thẳng, thư giãn hoặc đau nhức.
Thiền đi bộ chánh niệm,
bạn tập trung vào từng bước chân, cảm giác của bàn chân chạm đất, và các âm
thanh xung quanh.
Thiền ăn uống chánh niệm,
bạn tập trung vào từng miếng ăn, hương vị, kết cấu của thức ăn, và cảm giác của
thức ăn khi đi qua cổ họng.
