Làm sao mình biết con đường nào là nên đi và
phù hợp với mình Thưa Sư ?
Chúng ta là sinh vật thích đủ thứ nên cần đủ mọi
thể loại đề mục để đối trị tham, sân, si mê… Nhưng dưới đây là đề mục mà tất cả
hành giả đều phải thực hành.
Đã là con Phật dĩ nhiên là phải tin theo Phật; thế
mà lại không chịu dùng những tấm bản đồ giải thoát mà Phật đã vẽ ra tự năm nào,
thật là vô lý quá! Hãy về lật lại những bức dư đồ năm cũ, ta sẽ tìm thấy
tám con đường cao quý, không ở đâu xa, mà ở ngay trong kinh điển của Đức Từ
Phụ. Tám con đường cao quý nằm trong Đạo Đế của Khổ, Tập, Diệt,
Đạo. Chính tám con đường nầy chẳng những giúp ta tu thân, cải thiện hoàn
cảnh xung quanh, mà còn giúp ta đạt được quả vô thượng Bồ Đề nữa. Ngay
trong những cuộc hành trình thiền quán hằng ngày, nếu không am hiểu một trong
tám con đường nầy, ta sẽ không đi đến đâu cả.
Trước tiên là sự liên hệ giữa thiền và con đường
cao quý đầu tiên là chánh kiến. Nếu thiền mà thiếu “chánh kiến” thì không
cách gì ta thấy và hiểu biết được sự thật của sự vật. Mà chính sự hiểu
biết nầy dần dà sẽ trở thành trí tuệ. Thoạt tiên thì chánh kiến giúp ta
thấy được những định luật của thiên nhiên đã chi phối đời sống của chúng
ta. Nếu chúng ta hành động vì tham, sân, si kết quả sẽ là đau khổ.
Nếu ta hành động vì từ, bi, hỉ, xả thì kết quả sẽ là hạnh phúc và an lạc, cho
mình và cho người. Ngoài ra, chánh kiến còn giúp ta có đầy đủ hiểu biết
để buông bỏ, để không bám víu, không quyến luyến. Chánh kiến còn cho ta sự
hiểu biết chân thật cũng như sự vô thường của các pháp, các hiện tượng.
Mọi hiện tượng của tâm và thân chỉ tồn tại trong chốc lát rồi tan biến.
Niệm đến rồi đi; hơi thở vào rồi thở ngay trở ra; những tế bào sinh ra rồi
diệt; có cảm giác rồi không cảm giác; thương rồi ghét… Chính nhờ chánh kiến mà
ta thấy mọi hiện trạng thay đổi một cách quá bất ngờ. Thấy thế để không chạy
theo; thấy thế để không nắm bắt. Như vậy chính chánh kiến là bước quan
trọng vô cùng trong thiền quán.
Kế đến, là sự liên hệ giữa thiền và con đường cao
quý thứ nhì là chánh tư duy. Thiền quán mà thiếu “chánh tư duy” tức là
thiếu sự suy nghĩ đúng với sự thật thì tư tưởng sẽ bị chi phối bởi những tham
muốn của cảm giác, của ác tâm và bất nhẫn. Không có sự suy nghĩ đúng đắn
thì chắc chắn tâm ta sẽ bị vướng mắc, sẽ chạy theo hình ảnh bên ngoài, cuối
cùng ta sẽ bị kẹt mãi trong vòng luân hồi sanh tử. Với chánh tư duy, tâm
ta sẽ không bị tham, sân, si khống chế và thiêu đốt; mà ngược lại, với chánh tư
duy, tâm từ sẽ là tâm ta, nó sẽ là một cái tâm cực kỳ cần thiết cho công cuộc
thiền quán của ta.
Thứ ba là sự liên hệ giữa thiền và chánh
ngữ. Nói là thiền mà nói năng không đúng sự thật … thì không bao giờ trí
tuệ phát triển. Thiền mà thiếu chánh ngữ thì sự liên hệ của ta và những
người quanh ta sẽ trở nên phức tạp và tệ hại hơn. Lời nói chân thật ở đây
là chẳng những chân thật với người, mà còn phải tự chân thật với mình.
Nếu mình không chân thật được với mình thì làm sao chân thật với người, nếu có,
chỉ là dối gian. Như vậy, muốn hành thiền cho có kết quả, xin đừng chôn
dấu bất cứ sự thật, và dối gian gì trong lòng ta. Người tu thiền thấy sao
nói vậy; nghĩ sao nói vậy; chứ không bao giờ đổi trắng làm đen. Có được
chánh ngữ thì bước tu thiền của ta mới thật sự là có kết quả, vì thử hỏi làm
sao mà tâm nầy thanh tịnh khi lời ăn tiếng nói hãy còn dối gian?
Thứ tư là sự liên hệ giữa thiền và chánh
nghiệp. Thiền mà không có chánh nghiệp, nghĩa là không có một lối sống
chân chánh thì bảo làm sao tâm nầy chân chánh cho được. Ở đây không nói đến
những chúng sanh nào chưa đủ cơ duyên ăn chay. Nếu chưa đủ duyên ăn chay,
xin cứ tiếp tục ăn mặn, nhưng xin đừng cố ý giết chúng sanh để mà ăn
thịt. Tỉ như hôm nay phải đi tìm gà dai, vịt dai mà nấu cháo thì ăn mới
đã; cái đó là một sự cố ý. Ngoài ra, tu thiền mà tiếp tục tạo ra ác nghiệp như
trộm cắp, tà dâm, sát sanh thì tu để làm gì cho vô ích. Tu thiền mà vẫn
làm cho người khác đau khổ thì ví bằng đừng tu, mà nghiệp còn nhẹ hơn là tu.
Thứ năm là sự liên hệ giữa thiền và chánh
mạng. Thiền mà lại sống bằng nghề mua gian bán lận; đong thiếu, cân
thiếu; và làm tổn hại đến người khác thì dù có tu vạn kiếp cũng không bao giờ định
đâu. Người Phật tử tu thiền nên luôn nhớ lời Phật dạy: sống với chánh
mạng; sinh sống bằng cách lương thiện; mưu sinh mà không làm tổn hại đến ai,
hoặc giả không bóc lột ai. Có được như vậy thì tâm ta mới định tĩnh và
trí tuệ mới phát triển.
Thứ sáu là sự liên hệ giữa thiền và chánh tinh
tấn. Tu thiền mà thiếu chánh tinh tấn, hôm nay tập ngày mai nghỉ; không
có sự cố gắng thì sẽ chẳng đi đến đâu, chẳng làm được gì. Tinh tấn chính
là cội rễ của mọi thành công. Muốn hiểu mà không đọc; muốn tu cho đắc quả
mà không tập luyện thì làm gì có lẽ ấy! Phàm phu muốn có tiền cũng phải
làm việc, huống hồ người tu muốn có tâm an lạc không tự nhiên mà có; không phải
là bổn tánh từ thuở sơ sanh; mà ngược lại phải kinh qua một tiến trình tinh tấn
tu tập. Chỉ có sự tinh tấn mới mở rộng được đường thiền để đưa ta vào
giác ngộ và giải thoát.
Thứ bảy là sự liên hệ giữa thiền và chánh
niệm. Đây là sự liên hệ tối cần thiết, tại vì nếu như không có chánh niệm
là không có thiền. Nói thiền mà tâm ta ôm đồm hết niệm nầy đến niệm khác
thì đâu phải là thiền, mà có thể là những suy nghĩ mông lung, vơ vẩn.
Trong thiền, khi đi ta biết ta đi; khi ăn, ta biết ta ăn. Có người nói
như vậy thì dễ quá. Ờ thì dễ, nhưng hãy tự hỏi thật lòng mình xem coi
mình đã từng làm được như vậy một cách trọn vẹn chưa? Nếu chưa được thì
xin hãy bắt đầu lại từ đầu, đừng do dự, đừng sợ sệt. Hãy can đảm
lên. Hãy tập lấy những cái thật đơn giản như vậy. Hãy làm người
quan sát những diễn tiến của các hiện trạng; quan sát chứ không phê phán.
Tập cho tới khi lúc nào ta cũng có chánh niệm thì chừng đó không cầu định, tâm
ta vẫn định như thường.
Thứ tám là sự liên hệ giữa thiền và chánh
định. Một khi bảy con đường trên đã có sự liên hệ tốt đẹp với thiền thì,
sự liên hệ giữa thiền và chánh định sẽ đương nhiên là tốt đẹp thôi. Chánh
định là sự tập trung tâm ý. Muốn được chánh định thì ta phải trải qua một
thời gian dài công phu, chứ không một sớm một chiều mà có được. Xin đừng
nản chí, nản lòng, hãy cố gắng định từng giây, từng phút, từng giờ, từng ngày,
từng tháng, từng năm… Cứ liên tục như vậy hết năm nầy qua năm khác và cho đến
ngày ta rũ bỏ thân tứ đại nầy mới thôi.
Xin đừng cầu mong nơi ai, mà hãy gắn ánh mắt mình
vào từng bước chân ta đi. Hãy thực hành rốt ráo những lời vàng ngọc của
Đức Từ Phụ; tự mình thực hành vì thiền quán là trực tiếp kinh nghiệm chứ không
phải là tưởng tượng mà được.
Đây là con đường đi thật tuyệt vời dành cho tất cả
các hành giả không phân biệt trình độ, giai cấp nếu chúng ta thực hành đúng
theo lời dạy trên con đường giải thoát sẽ mở ra đón chúng ta… Theo Ngài Thiền
sư Pa-Auk Tawya Sayadaw (U Acinna) thì hành giả nên thử nhiều đề mục khác nhau
cho đến khi tìm được đề mục hợp với từng hành giả...
NGUYỆN CẦU
Nguyện cho chúng con được an vui thoát khổ, khi còn luân hồi trong cảnh
nào xin cho được gặp Phật Pháp Tăng, tinh tấn tu hành cho mau chứng đắc được
chánh pháp của chư Phật Thánh nhân đã đắc; khi chưa đắc được Thánh Pháp, nếu
còn sanh lại cõi này, kiếp nào cũng xin cho được chánh kiến, tu hành bất thối.Nguyện cho chúng con luôn có trí tuệ, nhận thấy rõ sự vô thường, khổ não, vô ngã; có một đức tín dũng mạnh, sớm mau chứng ngộ đạo của giải thoát trong ngày vị lai.
Nguyện cho chúng con được thành tựu vạn sự như ý nguyện.
