.jpg)
149. Ðại
kinh Sáu xứ
(Mahàsalàyatanika sutta)
Trung Bộ Kinh
Majjhima Nikaya
Như vầy tôi nghe.
Một thời, Thế Tôn ở Savatthi (Xá-vệ), Jetavana (Kỳ-đà Lâm), tại tinh xá
ông Anathapindika (Cấp Cô Ðộc).
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo: "Này các Tỷ-kheo", --
"Thưa vâng, bạch Thế Tôn". Các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn
nói như sau:
Này các Tỷ-kheo, Ta sẽ giảng Ðại Kinh Sáu Xứ. Hãy nghe và suy nghiệm kỹ,
Ta sẽ giảng.
-- Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn giảng như sau:
-- Này các Tỷ-kheo, không biết, không thấy như chân mắt; không biết,
không thấy như chân các sắc; không biết, không thấy như chân nhãn thức; không
biết, không thấy như chân nhãn xúc; do duyên nhãn xúc này khởi lên lạc thọ, khổ
thọ hay bất khổ bất lạc thọ; không biết, không thấy như chân cảm thọ ấy, vị ấy
ái trước đối với mắt, ái trước đối với các sắc, ái trước đối với nhãn thức, ái
trước đối với nhãn xúc. Do duyên nhãn xúc này khởi lên lạc thọ, khổ thọ hay bất
khổ bất lạc thọ, vị ấy ái trước đối với cảm thọ ấy.
Khi vị ấy trú, quán sát vị ngọt, bị ái trước, hệ lụy và tham đắm, nên
năm thủ uẩn đi đến tích trữ trong tương lai. Và ái của vị ấy đưa đến tái sanh,
câu hữu với hỷ và tham, tìm sự hoan lạc chỗ này, chỗ kia; ái ấy được tăng trưởng;
những thân ưu não tăng trưởng; những tâm ưu não tăng trưởng; những thân nhiệt
não tăng trưởng; những tâm khổ não tăng trưởng. Vị ấy cảm thọ thân khổ và tâm
khổ.
Này các Tỷ-kheo, không thấy và không biết như chân tai...; này các Tỷ-kheo,
không thấy và không biết như chân mũi...; này các Tỷ-kheo, không thấy và không
biết như chân lưỡi...; này các Tỷ-kheo, không thấy và không biết như chân
thân...; này các Tỷ-kheo, không thấy và không biết như chân ý; này các Tỷ-kheo,
không thấy và không biết như chân các pháp; này các Tỷ-kheo, không thấy và
không biết như chân ý thức; này các Tỷ-kheo, không thấy và không biết như chân
ý xúc. Do duyên ý xúc này khởi lên lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ;
không thấy và không biết như chân cảm thọ ấy, vị ấy ái trước đối với ý, ái trước
đối với pháp, ái trước đối với ý thức, ái trước đối với ý xúc. Do duyên ý xúc
này khởi lên lạc thọ, khổ thọ, hay bất khổ bất lạc thọ, ... vị ấy cảm thọ thân
khổ và tâm khổ.
Này các Tỷ-kheo, thấy và biết như chân mắt, thấy và biết như chân các sắc,
thấy và biết như chân nhãn thức, thấy và biết như chân nhãn xúc. Do duyên nhãn
xúc này khởi lên lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, thấy và biết như chân
cảm thọ ấy; vị ấy không ái trước đối với con mắt, không ái trước đối với các sắc,
không ái trước đối với nhãn thức, không ái trước đối với nhãn xúc. Do duyên
nhãn xúc này khởi lên lạc thọ, khổ thọ, hay bất khổ bất lạc thọ; vị ấy không ái
trước đối với cảm thọ ấy.
Khi vị ấy trú, quán sát vị ngọt, không bị ái trước, hệ lụy và tham đắm,
nên năm thủ uẩn đi đến tàn diệt trong tương lai. Và ái của vị ấy, đưa đến tái
sanh, câu hữu với hỷ và tham, tìm sự hoan lạc chỗ này chỗ kia; ái ấy được đoạn
tận; những thân ưu não của vị ấy được đoạn tận; những tâm ưu não được đoạn tận;
những thân nhiệt não được đoạn tận; những tâm nhiệt não được đoạn tận; những
thân khổ não được đoạn tận; những tâm khổ não được đoạn tận; vị ấy cảm thọ thân
lạc và tâm lạc.
Kiến gì như chân của vị ấy, kiến ấy là chánh kiến. Tư duy gì như chân của
vị ấy, tư duy ấy là chánh tư duy. Tinh tấn gì như chân của vị ấy, tinh tấn ấy
là chánh tinh tấn. Niệm gì như chân của vị ấy, niệm ấy là chánh niệm. Ðịnh gì
như chân của vị ấy, định ấy là chánh định. Thân nghiệp, ngữ nghiệp, sinh mạng của
vị ấy được thanh tịnh tốt đẹp. Và Thánh đạo Tám ngành này đi đến tu tập và phát
triển sung mãn cho vị ấy. Do sự tu tập Thánh đạo Tám ngành này như vậy, bốn niệm
xứ đi đến tu tập và phát triển sung mãn; bốn chánh tinh tấn cũng đi đến tu tập
và phát triển sung mãn; bốn như ý túc cũng đi đến tu tập và phát triển sung
mãn; năm căn cũng đi đến tu tập và phát triển sung mãn; năm lực cũng đi đến tu
tập và phát triển sung mãn; bảy giác chi cũng đi đến tu tập và phát triển sung
mãn. Và nơi vị ấy, hai pháp này được chuyển vận song hành: Chỉ và Quán. Với thượng
trí, vị ấy liễu tri những pháp cần phải liễu tri với thượng trí. Với thượng
trí, vị ấy đoạn tận những pháp cần phải đoạn tận với thượng trí. Với thượng trí
vị ấy, tu tập những pháp cần phải tu tập với thượng trí. Với thượng trí, vị ấy
chứng ngộ những pháp cần phải chứng ngộ với thượng trí.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là những pháp cần phải liễu tri với thượng
trí ? Cần phải trả lời là năm thủ uẩn, tức là sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng
thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn. Những pháp này là những pháp cần phải liễu
tri với thượng trí.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là các pháp cần phải đoạn tận với thượng
trí ? Vô minh và hữu ái, những pháp này cần phải đoạn tận với thượng trí.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là các pháp cần phải tu tập với thượng trí
? Chỉ và Quán, những pháp này cần phải tu tập với thượng trí.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là những pháp cần phải chứng ngộ với thượng
trí ? Minh và giải thoát, những pháp này cần phải chứng ngộ với thượng trí.
Này các Tỷ-kheo, thấy và biết như chân tai...; này các Tỷ-kheo, thấy và
biết như chân mũi...; này các Tỷ-kheo, thấy và biết như chân lưỡi...; này các Tỷ-kheo,
thấy và biết như chân thân...; này các Tỷ-kheo, thấy và biết như chân ý; này
các Tỷ-kheo, thấy và biết như chân các pháp; này các Tỷ-kheo, thấy và biết như chân
ý thức; này các Tỷ-kheo, thấy và biết như chân ý xúc. Do duyên ý xúc này khởi
lên lạc thọ, khổ thọ, bất khổ bất lạc thọ; thấy và biết như chân cảm thọ ấy,
nên vị ấy không ái trước đối với ý, không ái trước đối với các pháp, không ái
trước đối với ý thức, không ái trước đối với ý xúc. Do duyên ý xúc này khởi lên
lạc thọ, khổ thọ, hay bất khổ bất lạc thọ; vị ấy không ái trước đối với cảm thọ
ấy... tâm khổ não được đoạn tận. Vị ấy cảm thọ thân lạc và tâm lạc. Kiến gì như
chân của vị ấy, kiến ấy là chánh kiến. Tư duy gì như chân của vị ấy... hoạt mạng
của vị ấy đi đến thanh tịnh tốt đẹp. Và Thánh đạo Tám ngành này đi đến tu tập
và phát triển sung mãn cho vị ấy. Do sự tu tập Thánh đạo Tám ngành này như vậy...Và
này các Tỷ-kheo, thế nào là những pháp cần phải chứng ngộ với thượng trí ? Minh
và giải thoát, những pháp này cần phải chứng ngộ với thượng trí.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các Tỷ-kheo ấy hoan hỷ tín thọ lời Thế
Tôn dạy.
Hòa thượng Thích Minh Châu dịch Việt
