Như là sự thật về khổ đau, nguyên nhân của
khổ đau, những yếu tố chuyển hóa khổ đau - được kinh điển xếp vào lãnh vực của
pháp, dharma, và cũng là lãnh vực thứ tư của chánh niệm, tức là chánh niệm về
pháp. Những kinh nghiệm sâu sắc này cũng giống như mọi hiện tượng khác, chúng
khởi lên rồi qua đi. Và khi những kinh nghiệm sâu sắc lặp đi lặp lại nhiều lần
sẽ đưa ta đến tuệ giác.
Bạn không thể
ngồi xuống tọa cụ rồi tự bảo rằng: “Bây giờ mình sẽ thực tập hiểu biết, minh
triết và tuệ giác.” Những việc ấy tự chúng xảy ra. Chúng là những kết quả của
sự thực tập.
Từ đầu đến giờ
bạn đã cố gắng đánh thức năng lượng chánh niệm bằng cách thực tập theo những
hướng dẫn đặc biệt về cách ngồi thiền, kinh hành và ăn uống. Những bài hướng
dẫn ấy là những phương cách khác nhau, với cùng một mục tiêu là giúp tâm bạn
giảm bớt sự điều kiện hóa bởi những tập quán và thói quen hằng ngày. Thực tập
theo những hướng dẫn này cũng đòi hỏi rất nhiều công phu. Bạn cố gắng giữ cho
sự chú ý của mình chỉ ở với hơi thở mà thôi.
Bạn cố gắng cảm nhận được những
cảm giác ở thân trong khi đi. Bạn cố gắng có ý thức rõ rệt về những sự ưa thích
và ghét bỏ khi chúng khởi lên, và đối diện với những tâm thức khó khăn. Những
cố gắng đó nhằm mục đích làm tâm ta yên lắng và tập trung. Và bây giờ, bạn hãy
thôi đừng cố gắng nữa!
Bài tập cho
giờ ngồi thiền này là: Đừng làm gì hết, hãy ngồi yên. Nhắm mắt hay mở cũng
được. Thư giãn. Chờ đợi, nhưng không có một sự mong mỏi nào hết. Hơi thở đến
rồi đi. Cảm xúc đến rồi đi. Âm thanh đến rồi đi. Những tâm hành đến rồi đi. Tất
cả mọi việc, tự chúng, đến rồi đi.
Trong khi
ngồi, nếu sự chú ý của bạn bị vướng mắc vào một sự kiện nào đó - tư tưởng hay
tâm trạng hoặc cảm xúc - bạn sẽ có được một kinh nghiệm trực tiếp về nguyên
nhân của khổ đau. Không cần biết đó là một sự kiện dễ chịu hay khó chịu. Khi
tâm ta bị vướng mắc vào thương ghét, nó sẽ không có hạnh phúc. Ta mất tự do!
Và trong khi
ngồi, nếu sự chú ý của bạn không bị vướng mắc vào một sự kiện nào hết - tư
tưởng, tâm trạng hoặc cảm xúc - bạn sẽ có được một kinh nghiệm trực tiếp về sự
chấm dứt khổ đau. Không cần biết đó là một sự kiện dễ chịu hay khó chịu. Bạn sẽ
có khả năng ghi nhận và thấy rõ, với một sự quan tâm nhẹ nhàng, những vở tuồng
rất tạm bợ của mọi hiện tượng. Tâm tỉnh thức, không bị xao động bởi thương
ghét, rất là hạnh phúc. Ta có tự do!
