CON NGƯỜI SỐNG Ở ĐỜI, MỖI NGÀY ĐỀU KHÔNG KHỎI LO LẮNG NHỮNG CHUYỆN CƠM ÁO GẠO TIỀN…
Đây là thực tại rất thật, vì thân này còn tồn tại thì vẫn phải nuôi dưỡng nó. Nhưng nếu ta quán sâu, sẽ thấy sự lo lắng kia phần nhiều xuất phát từ thói quen của tâm, chứ không hẳn từ chính nhu cầu thật sự. Ăn mặc, ở, trị bệnh là những điều cơ bản, nhưng tâm phóng chiếu thêm mong muốn dư thừa, so sánh, tích lũy… rồi tự tạo thành gánh nặng. Quán chiếu, ta thấy thân cần thì đáp ứng vừa đủ, còn sự lo lắng quá mức chính là do tâm chưa an trú.
“Tâm can không mấy khi được an tĩnh…”
Khi tâm bị cuốn đi theo dòng nghĩ suy về tiền bạc, tương lai, thiếu đủ, được mất…, thì sự an tĩnh tự nhiên của tâm bị che mờ. Thật ra, bản chất của tâm vốn lặng, giống như mặt hồ phẳng lặng. Nhưng vì những vọng niệm lo toan, mặt hồ bị gió thổi dậy sóng.
Thiền quán giúp ta nhìn ra điều này: an tĩnh không phải là cái gì ta phải “tạo ra”, mà là bản tính vốn có, chỉ cần thấy và buông bớt thì nó tự hiển lộ.
“Trong tư tưởng hầu như chỉ một chữ ‘tiền’.”
Đây là dấu hiệu cho thấy sự dính mắc mạnh mẽ của tâm vào đối tượng. “Tiền” trở thành biểu tượng của an toàn, của sự tồn tại, của hạnh phúc giả định. Nhưng trong thiền quán, ta thấy rõ tiền chỉ là một phương tiện, không thể bảo đảm được hạnh phúc thật. Có nhiều người rất giàu mà vẫn bất an, và có người đơn sơ mà lại thong dong. Khi thấy tận gốc như vậy, ta bớt chấp vào “chữ tiền” và quay về sống với “chữ tâm” - tâm sáng suốt, tâm biết đủ, tâm tự do.
Tâm vốn có xu hướng tưởng tượng về tương lai: “Ngày mai có đủ không?”, “lỡ bệnh thì sao?”, “người khác hơn mình thế nào?”.
Những hình ảnh tưởng tượng này không phải sự thật của hiện tại, mà chỉ là thói quen vận hành của tâm muốn tìm sự chắc chắn.
Càng chạy theo, lo lắng càng lớn - giống như thêm củi vào lửa.
Ăn để sống, mặc để che, chỗ ngủ để nghỉ.
Khi ta nhìn thẳng, thấy nhu cầu thực sự rất ít.
Cái “nhiều hơn” phần lớn là sự phóng chiếu từ tâm muốn, chứ không phải từ nhu cầu thật.
Khi hành thiền, ta quan sát một ý nghĩ lo lắng nổi lên:
“Ngày mai có đủ tiền không?”
Hít vào, nhận biết: Đây chỉ là một ý nghĩ, chưa phải sự thật.
Thở ra, buông: Ngay bây giờ thân vẫn còn khỏe, hơi thở vẫn còn, nhu cầu thật đã được đáp ứng.
Cứ như vậy, lo lắng dần bớt đi sức mạnh.
Bản chất của tâm giống như bầu trời rộng lớn: trong sáng, không vướng mắc, tự do.
Sóng gió đến rồi đi, nhưng bầu trời không mất.
An tĩnh cũng vậy: nó không cần tạo ra, vì đã sẵn có trong tự tánh của tâm.
VỌNG TƯỞNG: (nghĩ ngợi, so sánh, tính toán, ký ức, tưởng tượng) như những đám mây che khuất bầu trời.
Ta tưởng rằng bầu trời biến mất, nhưng thật ra nó chỉ bị khuất.
Vọng tưởng không phải kẻ thù, chỉ là thói quen của tâm. Khi ta không chạy theo, nó tự tan dần.
Khi ngồi, hoặc ngay giữa đời thường, chỉ cần nhận biết vọng tưởng: “Ồ, CÓ MỘT Ý NGHĨ ĐANG SUY NGHĨ”.
Nhận biết đó chính là ánh sáng soi chiếu, giúp tâm không còn bị kéo đi.
Khi không còn bị cuốn theo, tự nhiên khoảng lặng hiển bày. Đó là sự an tĩnh vốn có.
Thực tập ngắn (2 phút):
Ngồi yên, hít vào chậm, thở ra chậm.
Khi ý nghĩ nổi lên (ví dụ: “chưa trả tiền điện…”), chỉ mỉm cười và thầm nhận: “ĐÁM MÂY VỪA ĐẾN”.
Không đuổi đi, cũng không nắm giữ.
Trở về hơi thở, như quay lại với bầu trời trong sáng.
Tiền giúp ta đổi lấy cái ăn, cái mặc, thuốc men, phương tiện đi lại… Nó có giá trị thực tế, nhưng chỉ nằm ở chức năng phương tiện.
Nếu nhìn sâu, ta thấy tiền không mang bản chất “an ổn” hay “bất an”. Cảm giác an hay bất an xuất phát từ cách ta bám chặt vào nó.
Cứu cánh là mục đích tối hậu của đời sống. Nhiều người nhầm tưởng tiền là đích đến, nên dồn hết sức để tích lũy.
Nhưng khi đạt được rồi, vẫn thấy thiếu. Vì lòng tham, so sánh, sợ mất… khiến cho “có nhiều” cũng không chắc là “có hạnh phúc”.
Như đổ nước vào một cái bình không đáy, càng đổ càng trống rỗng.
Thiền quán giúp ta thấy: nhu cầu thật sự của thân rất ít. Khi biết đủ, ta giải thoát khỏi vòng so sánh và tranh đấu không hồi kết.
Biết đủ không phải là từ bỏ, mà là dừng lại đúng chỗ, không để tham vọng nuốt mất sự an ổn trong hiện tại.
Nếu còn bị đồng tiền chi phối (sợ mất, lo thiếu, ham thêm), thì dù có bao nhiêu ta vẫn bị trói buộc.
Tự do là khi ta sử dụng tiền như công cụ, mà không để nó sử dụng mình.
Người có ít nhưng tự do, an nhiên, vẫn có thể sống hạnh phúc hơn người có nhiều mà bị ràng buộc.
