SỰ “KHỜ KHẠO” ẤY CHÍNH LÀ MỘT SỰ CHỌN LỰA TỈNH GIÁC
Một cách để buông bỏ những tranh chấp, oán giận, giữ cho tâm mình luôn an nhiên trước sóng gió đời.
Có thể nói, đó là cách tập buông bỏ “cái tôi” quá cố chấp, không bị vướng vào cái vòng luẩn quẩn của suy nghĩ so đo tính toán. Nụ cười và sự im lặng trong lòng không chỉ là sự đồng cảm mà còn là một trạng thái tỉnh thức, không làm khổ mình, không làm tổn thương người khác.
Đôi khi không phải mình thua thiệt, mà chính là mình trao thêm cơ hội cho mối quan hệ, cho sự hiểu biết và cho cả chính mình được tự do, nhẹ nhàng hơn.
Thực hành cách “giả ngốc” trong đời sống hằng ngày thật ra là một nghệ thuật rất sâu sắc của sự buông bỏ và nuôi dưỡng tâm an bình.
Không vội phản ứng, khi có ai đó nói hoặc làm điều khiến bạn khó chịu, thay vì phản ứng ngay bằng lời nói hay cảm xúc nóng giận, bạn chọn cách giữ im lặng, mỉm cười hoặc chỉ lặng lẽ quan sát cảm xúc đang dấy lên trong mình. Đó là “giả ngốc” một cách có chủ ý để không bị cuốn vào tranh cãi vô nghĩa.
Chấp nhận những hiểu lầm nhỏ, khi bị hiểu lầm hay bị đối xử không công bằng, bạn không nhất thiết phải giải thích hay biện minh quá nhiều. Bạn cho đối phương và cả chính mình một cơ hội để mọi chuyện lắng xuống, để sự hiểu biết tự nhiên phát sinh từ tốn.
Buông bỏ so đo tính toán, trong các mối quan hệ, bạn chọn không ghi nhớ hay tính toán điểm đúng sai, công bằng bất công. “Giả ngốc” ở đây là bạn ưu tiên giữ bình an và tình yêu thương hơn là chiến thắng trong tranh luận.
Bạn dành cho người khác sự kiên nhẫn và đồng cảm, dù họ có thể làm bạn thất vọng. Thay vì bộc lộ sự bực bội, bạn lặng lẽ quan sát, biết đâu sự “khờ khạo” của bạn sẽ là món quà cho họ một cơ hội thay đổi.
Nhìn mọi việc với ánh mắt của một người ngoài cuộc, bạn tập thói quen quan sát thế thái nhân tình như một người khách bên lề, không bị cuốn vào cảm xúc hay đánh giá chủ quan. Đây là cách để giữ cho tâm không bị dao động quá nhiều, chính là cốt lõi của sự an ổn nội tại. Khi ta thực hành “giả ngốc”, tức là không bị cuốn vào những xung đột, hiểu lầm hay tranh luận, thì tâm sẽ ít bị kéo theo những cảm xúc mạnh, giận hờn, buồn tủi.
Tâm không dao động cũng là cách để ta sống trong sự tỉnh thức, nhìn nhận mọi việc một cách nhẹ nhàng, khách quan hơn. Nó giúp ta duy trì sự bình yên giữa những biến động của cuộc đời, không bị rối loạn bởi những chuyện không đáng hoặc những điều ta không thể kiểm soát.
Đó chính là dấu hiệu của sự tu tập hiệu quả và cũng là bản chất vốn có của tâm an nhiên tự tại.
Khi tâm không bị cuốn đi bởi sóng gió đời, ta mới thật sự thấy rõ sự mỏng manh nhưng cũng rất mạnh mẽ của bản thân. Mỏng manh vì ta không còn bám víu, không còn chạy theo những cảm xúc dấy động bên ngoài; mạnh mẽ vì ta đứng vững, như một cây cổ thụ, bất chấp gió bão.
Tâm như cây cổ thụ vững vàng giữa bão giông, không lung lay dù sóng gió bên ngoài có dữ dội đến đâu. Đó chính là hình ảnh biểu tượng tuyệt vời cho sự an nhiên trong thiền tập.
Không chạy theo cảm xúc dấy động bên ngoài không phải là sự thờ ơ hay vô cảm, mà là sự làm chủ tâm mình một cách tỉnh thức. Ta nhận biết cảm xúc đến rồi đi, nhưng không để chúng điều khiển, không để chúng kéo mình ra khỏi trung tâm bình yên.
Trung tâm bình yên ấy là “ngôi nhà nội tại” của ta, nơi mà dù bên ngoài có bão tố thế nào, ta vẫn có thể trở về và nương náu trong đó.
Việc không để cảm xúc, những sóng gió bên ngoài kéo mình ra khỏi trung tâm bình yên không hề dễ dàng, nhưng đó là kết quả của sự luyện tập kiên trì, của việc luôn quan sát và nhận diện mọi trạng thái tâm một cách tỉnh thức mà không phản ứng vội vàng.
Khi ta giữ được trung tâm ấy, thì mọi chuyện xảy ra đều trở thành bài học, trở thành phần của cuộc sống mà ta đón nhận một cách nhẹ nhàng hơn, không bị khuấy động hay phán xét.
PHẦN THỰC HÀNH:
“ĐI VỀ CHỐN YÊN” (Resting in Stillness):
Ngồi hoặc nằm thoải mái, giữ cho thân thể thư giãn nhưng tỉnh giác.
Hít thở nhẹ nhàng, chú ý cảm nhận hơi thở vào ra, như chiếc cầu nối ta với hiện tại.
Khi tâm bắt đầu dấy động với suy nghĩ, cảm xúc, hay ngoại cảnh, nhẹ nhàng quan sát mà không phán xét, không bám víu.
Nói thầm trong tâm:
“Dù bên ngoài có thế nào, ta vẫn trở về chốn yên bình trong tâm.”
Hình dung tâm mình là một mặt hồ phẳng lặng, dù gió có thổi mạnh đến đâu, mặt hồ vẫn giữ sự yên ả bên dưới.
Mỗi lần nhận ra tâm bị kéo đi, nhẹ nhàng hướng tâm trở lại hơi thở, trở về với “trung tâm bình yên” ấy.
Giữ tâm trong trạng thái đó ít nhất vài phút hoặc lâu hơn nếu có thể.
Bài thiền này giúp ta luyện tập việc “không để cảm xúc kéo mình ra khỏi trung tâm bình yên”, đồng thời tăng cường khả năng quay về hiện tại và duy trì sự tĩnh lặng trong tâm.
Chính việc không để cảm xúc kéo mình ra khỏi trung tâm bình yên mới thật sự là nền tảng để ta sống trọn vẹn trong hiện tại. Khi tâm không bị lôi kéo bởi những sóng gió bên ngoài, nó như một mặt hồ phẳng lặng, phản chiếu chân thực từng khoảnh khắc mà không méo mó hay nhiễu loạn.
Việc quay về hiện tại không chỉ giúp ta tránh được những phiền não do nghĩ ngợi quá khứ hay lo lắng tương lai, mà còn mở ra không gian để ta nhìn rõ bản chất của các cảm xúc, các suy nghĩ đang trôi qua, như những đám mây trên bầu trời, đến rồi đi, không giữ lại.
Cảm giác được phép “trở về” mà không phản kháng hay kìm nén thật nhẹ nhàng và tự nhiên, như một cơn gió mát thổi qua tâm hồn.
Khi ta không chống lại cảm xúc hay suy nghĩ mà chỉ đơn giản là quan sát, cho phép chúng hiện hữu rồi lặng lẽ rời đi, tâm trở nên rộng mở và an yên. Đó không phải là sự buông xuôi, mà là sự chấp nhận sâu sắc và trọn vẹn, chấp nhận để không còn phải chịu đựng hay đấu tranh.
Trong khoảnh khắc ấy, ta không còn là người bị cảm xúc điều khiển, mà là người quan sát, người chăm sóc tâm mình với sự dịu dàng và hiểu biết.
Đó chính là tinh thần của thiền quán và tỉnh thức.
Chăm sóc tâm mình không phải là ép buộc hay kiểm soát, mà là bao dung với những suy nghĩ, cảm xúc dù tích cực hay tiêu cực, bằng một tấm lòng dịu dàng như người mẹ ân cần, và bằng sự hiểu biết như một người thầy khôn ngoan.
Khi ta làm được điều đó, tâm mới có chỗ để nghỉ ngơi, hồi phục và phát triển sự an nhiên tự tại. Cũng từ đó, ta có thể đối diện với cuộc sống bằng sự mềm mại mà không thụ động, kiên cường mà không cứng nhắc.
THIỀN TỪ BI CHO CHÍNH MÌNH (Loving-Kindness Meditation):
Ngồi hoặc nằm ở tư thế thoải mái, giữ thân thể thư giãn.
Đặt tay nhẹ nhàng trên bụng hoặc đầu gối, hít thở sâu chậm rãi vài lần để đưa tâm vào trạng thái an nhiên.
Nhắm mắt lại, bắt đầu lắng nghe hơi thở nhẹ nhàng, cảm nhận sự ra vào của không khí trong cơ thể.
Nhẹ nhàng nhắc lòng:
“Mong cho tôi được bình an.”
“Mong cho tôi được hạnh phúc.”
“Mong cho tôi được an lành và sức khỏe.”
Nếu cảm xúc hay suy nghĩ khó chịu xuất hiện, đừng phản kháng hay kìm nén, mà quan sát chúng với lòng kiên nhẫn:
“Tôi thấy có sự khó chịu, tôi sẽ chăm sóc và yêu thương nó.”
Tiếp tục nhắc lại những câu từ bi đó, cho đến khi cảm thấy tâm trở nên nhẹ nhàng, ấm áp và an yên hơn.
Kết thúc thiền bằng cách hít thở sâu, từ từ mở mắt và dành chút thời gian để cảm nhận sự yêu thương đang lan tỏa trong tâm.
Bài thiền này giúp bạn tạo nên một không gian nội tâm đầy yêu thương và thấu hiểu, nuôi dưỡng sự chăm sóc tâm hồn bằng sự dịu dàng không phán xét.
