MỖI KHOẢNH KHẮC HIỆN TẠI ĐỀU CHỨA ĐỰNG TRỌN VẸN SỰ SỐNG
Trong cuộc sống hối hả, con người thường chạy theo tương lai hoặc bị kéo về quá khứ, để rồi đánh mất cơ hội sống sâu sắc trong giây phút hiện tại nơi mà hạnh phúc thực sự đang có mặt.
Sống chậm lại, trong ánh sáng của chánh niệm và tỉnh thức, không phải là lười biếng hay thụ động, mà là một cách quay về để quan sát sự thật đang hiển lộ trong thân tâm và thế giới xung quanh. Chậm lại để thấy được bước chân, hơi thở, cảm xúc, và cả những niềm vui đơn sơ mà trước giờ mình thường bỏ qua.
Lời dạy của Đức Phật:
“Quá khứ không truy tìm,
tương lai không ước vọng,
quán chiếu sự sống trong hiện tại,
chính là nơi an trú vững chãi.”
(Kinh Bhaddekaratta. Kinh Một Đêm An Lành)
Cuộc sống hối hả có thể cuốn ta đi, nhưng mỗi khi ta quay về với sự tỉnh thức nơi thân tâm, là ta đã trao tặng cho mình một món quà quý báu, sự có mặt trọn vẹn với chính mình và thế giới này.
Đây chính là trái tim của chánh niệm: không tìm cầu, không chống đối, chỉ đơn giản có mặt với điều đang là, như một người bạn hiền lặng lẽ ngồi bên, không phán xét.
Trong sự tỉnh thức ấy, ta thấy được:
Thân đang thở, và điều kỳ diệu là ta vẫn còn sống.
Tâm đang nghĩ, nhưng ta không còn bị cuốn trôi bởi dòng suy tưởng.
Cảm xúc đang dâng lên và tan biến, như những đợt sóng lăn tăn trên mặt hồ yên.
Và sâu hơn nữa, ta thấy được một nơi chốn lặng lẽ, không bị sinh diệt, luôn có mặt trong chính mình, đó là cái biết thuần khiết, không điều kiện.
Con đường của sự trở về, từng bước nhẹ nhàng mà vững chãi. Mỗi khoảnh khắc tỉnh thức là một đoá hoa nở trong vườn tâm.
Đây chính là nghệ thuật sống chánh niệm, nơi mà từng phút giây không còn trôi qua một cách vô thức, mà trở thành một bông hoa hiện hữu, rạng ngời từ sự tỉnh thức.
Khi ta thở trong chánh niệm, đi trong chánh niệm, lắng nghe trong chánh niệm… thì vườn tâm không còn cằn cỗi nữa. Nó trở nên đầy màu sắc của bình an, tươi mát của hiểu biết, và thơm ngát của từ bi.
Một đoạn trong Kinh Tứ Niệm Xứ có thể minh họa điều ấy:
“Vị ấy sống quán thân nơi thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, chế ngự tham ưu ở đời.”
(Satipaṭṭhāna Sutta. Kinh Quán Niệm)
Mỗi đóa hoa tỉnh thức nở ra không phải từ nỗ lực ép buộc, mà từ sự trở về nhẹ nhàng với hiện tại, từ cái nhìn trong sáng đối với chính thân tâm mình.
Không cần phải tìm kiếm điều gì cao siêu, cũng không cần phải trở thành một ai khác, chỉ cần nhẹ nhàng trở về, đơn sơ như chính hơi thở đang đi vào và đi ra, là đủ để tỉnh thức bắt đầu nở hoa.
Khi cái nhìn trở nên trong sáng, không còn nhuốm màu phán xét, ta thấy:
Thân này có mỏi mệt, nhưng vẫn đang nuôi sống ta mỗi ngày.
Tâm này có những cơn sóng, nhưng bên dưới là mặt nước tĩnh lặng luôn có mặt.
Cảm xúc có đến đi, nhưng cái biết về chúng thì vẫn lặng lẽ và vững chãi.
Trong thiền minh sát, chính sự quan sát không dính mắc, không vội vàng, không can thiệp… là ánh sáng giúp thân tâm được chữa lành.
Một đoạn kinh từ Kinh Tương Ưng Bộ (Samyutta Nikāya) rất tương ứng:
“Như người đứng trên bờ, thấy dòng sông trôi chảy, nhưng không bị cuốn đi theo dòng sông, chỉ thuần thấy biết dòng sông đang trôi.”
“Mỗi khoảnh khắc tỉnh thức là một đóa hoa nở trong vườn tâm.”
“Càng trở về, vườn ấy càng trổ hoa.”
Lời thì thầm từ nội tâm đã tỉnh thức, đơn giản, dịu dàng, nhưng sâu lắng vô cùng.
Đó là vườn tâm, nơi đã từng bị lãng quên giữa những lo toan, náo động, giờ đây bắt đầu sống dậy khi chúng ta chịu dừng lại, lắng nghe, và nhìn vào sâu sắc.
Không cần phải “làm gì” để vườn ấy nở hoa. Chỉ cần trở về, bằng một hơi thở ý thức, một bước chân chánh niệm, một ánh nhìn hiền hòa với chính mình, là đủ để mầm tỉnh thức khẽ bật lên.
Đây là tinh thần của Thiền minh sát:
Không chạy trốn, không chống đối, chỉ là có mặt sâu sắc với từng chuyển động của thân, tâm, cảnh.
Từ đó, hiểu biết và từ bi tự nhiên nảy nở như hoa nở khi đất lành.
“Khi tâm an trú nơi thân,
và thân an trú nơi hơi thở,
người ấy không còn lưu lạc,
vì đã trở về ngôi nhà đích thực.”
(Trích, Kinh Satipaṭṭhāna. Quán niệm thân trong thân)
“Tưới tẩm vườn tỉnh thức bên trong bạn.”
Vườn tỉnh thức ấy vốn đã có mặt nơi mỗi người, không ai cho ta, không ai lấy đi được. Nhưng như mọi khu vườn, nếu không được tưới tẩm bằng sự chăm sóc nhẹ nhàng, nó sẽ khô cằn giữa nắng hạn của vô minh, lo âu và thất niệm.
Tưới tẩm ấy không cần nhiều,
chỉ một hơi thở chánh niệm,
một ánh nhìn dịu dàng với chính mình,
một khoảnh khắc biết mình đang sống,
cũng đủ làm dịu mát gốc rễ của những hạt giống tốt lành bên trong.
Trong Kinh Tăng Chi Bộ, Đức Phật dạy:
“Tâm có thể được tu tập.
Tâm có thể được rèn luyện.
Tâm có thể trở nên sáng chói như vàng đã luyện.”
Và vườn tỉnh thức trong bạn cũng vậy: mỗi ngày bạn quay về, mỗi khoảnh khắc bạn sống với sự tỉnh giác, là bạn đang tưới tẩm những đoá hoa hiểu biết, từ bi, và tự do.
Kinh Pháp Cú số 1–2 (Phẩm Song Yếu). Dhammapada:
“Tâm dẫn đầu các pháp, tâm làm chủ, tâm tạo tác. Nếu nói hay hành động với tâm ô nhiễm, khổ não sẽ theo sau như bánh xe lăn theo chân con vật kéo xe.”
“Tâm dẫn đầu các pháp, tâm làm chủ, tâm tạo tác. Nếu nói hay hành động với tâm thanh tịnh, an lạc sẽ theo sau như bóng không rời hình.”
Kinh Pháp Cú số 33 (Phẩm Tâm):
“Tâm này rung động, khó nắm bắt, chạy theo các dục vọng. Người trí làm tâm thẳng như thợ làm tên uốn mũi tên.”
“Nhẹ nhàng tưới mát vườn tỉnh thức bên trong bạn.”
Chỉ cần đọc câu này, đã thấy như có một làn sương sớm khẽ chạm vào tâm hồn, trong lành, yên tĩnh, và đầy yêu thương.
Không cần phải cố gắng, không cần phải trở nên ai khác.
Chỉ cần hiện diện một cách an nhiên với chính mình, là bạn đã bắt đầu tưới mát mảnh đất tỉnh thức nơi trái tim.
Giống như người làm vườn chân chất, không mong đợi hoa nở ngay hôm nay, nhưng vẫn kiên trì từng giọt nước, từng lần nhổ cỏ, vì biết rằng tình thương, sự có mặt, và lặng lẽ chăm sóc chính là điều làm nên mùa xuân.
“Ai sống tỉnh giác,
thấy rõ từng sát-na sinh diệt của thân tâm,
người ấy như đóa sen,
dù trong bùn vẫn tỏa hương thơm.”
(Kinh Tương Ưng. Samyutta Nikāya)
