ĐIỀU QUAN TRỌNG NHẤT TRONG MỘT ĐỜI
“Không phải là thân phận, địa vị hay danh tiếng”:
Những thứ này thuộc về cái tưởng, ý niệm, hoặc đặc điểm thân-tâm mà người ta cho là chân thật và cố định về chính mình, như là hình dáng, tính cách, danh phận, hoặc các đối tượng liên quan đến bản ngã - là ảo ảnh mà tâm thường đuổi theo, rồi dính mắc, rồi khổ đau. Trong thiền quán, ta thấy rõ mọi danh - sắc đều sinh diệt không ngừng.
Chúng không thể mang lại sự an ổn lâu dài.
“Mà là sự tỉnh thức trong từng khoảnh khắc sống”:
Đây là điều quý giá nhất vì mỗi khoảnh khắc tỉnh thức là một bước thoát ra khỏi vô minh.
Khi tâm tỉnh, ta không bị dắt đi bởi ham muốn, giận dữ hay si mê. Ta trở về với chính mình - với thân đang thở, tâm đang chuyển động, cảm thọ đang sinh diệt.
Tỉnh thức là nền tảng của giải thoát.
Tại sao tỉnh thức lại là điều quan trọng nhất?
Vì chỉ trong tỉnh thức, ta mới thấy rõ thực tại như nó là, không bị nhuộm màu bởi tưởng tượng hay phản ứng.
Vì tỉnh thức là cánh cửa duy nhất để thoát khỏi luân hồi, thoát khỏi khổ đau do tham - sân - si tạo ra.
Vì một giây phút tỉnh thức là một giây phút không bị cuốn trôi, là một mảnh đời thật sự sống - không hoang phí.
Thiền không yêu cầu thiền giả phải rút lui khỏi đời, nhưng dạy thiền giả sống giữa đời mà không mê mờ, hành động mà không bị dính mắc, yêu thương mà không chiếm hữu, và sống trọn từng khoảnh khắc bằng sự tỉnh giác sâu xa.
Mỗi hơi thở ra vào, mỗi bước chân đi, mỗi cảm thọ khởi sinh - đều là cơ hội để thiền giả trở về điều quan trọng nhất.
Đây không chỉ là một lời nhắc nhẹ nhàng - mà là trái tim của thiền quán.
Tại sao từng khoảnh khắc đơn sơ ấy lại quan trọng đến vậy?
Vì chân lý không nằm ở đâu xa, không đợi đến khi ta giác ngộ một cách huy hoàng hay đạt được điều gì to lớn.
Nó hiện diện ngay đây, trong từng hơi thở, từng bước chân, từng cảm thọ vi tế mà ta thường bỏ quên.
Hơi thở là chiếc neo giúp tâm bám vào hiện tại. Khi biết mình đang thở vào, đang thở ra - tâm không còn trôi dạt.
Bước chân là cơ hội để ta quay về thân, quay về đất - không bị cuốn theo những suy tưởng miên man.
Cảm thọ (dễ chịu, khó chịu, trung tính) là nơi ta thấy rõ tham - sân - si khởi lên và tan biến, nếu ta chịu dừng lại và quan sát với tỉnh thức.
“Trở về điều quan trọng nhất” là trở về đâu?
Là trở về với biết đang biết, không phán xét, không can thiệp - chỉ thấy rõ như thật.
Không cần phải trở thành ai cả. Không cần phải đạt được gì cả.
Chỉ cần thấy rõ một hơi thở, một bước chân, một cảm thọ, với tất cả sự có mặt trọn vẹn, là đủ để phá tan lớp màn vô minh.
“Biết mình đang thở - đó là trở về.”
“Biết cảm thọ đang khởi - đó là tỉnh thức.”
“Không cần gì khác - chỉ cần biết rõ đang là như vậy.”
Đây chính là tinh thần sâu sắc của con đường nâng cao sự nhận thức chân thực về bản chất của thực tại - quán chiếu mọi pháp ngay nơi chúng đang sinh diệt, với tâm thấy rõ mà không dính mắc.
“Biết mình đang thở - đó là trở về.”
Trở về đâu?
Không phải về quá khứ, cũng chẳng đến tương lai.
Là trở về với thực tại sống động, nơi thân đang thở và tâm đang biết.
Trong hơi thở ấy không có lo âu, không có tìm kiếm - chỉ có sự có mặt chân thật.
“Biết cảm thọ đang khởi - đó là tỉnh thức.”
Cảm thọ (thích, không thích, trung tính) thường dẫn ta đi, khiến ta hành xử theo thói quen vô minh.
Nhưng khi thấy rõ cảm thọ đang khởi, tâm dừng lại.
Không chạy theo - không chống lại - chỉ thấy, và cảm thọ ấy mất đi quyền chi phối.
Đó là bước đầu tiên của tự do.
“Không cần gì khác - chỉ cần biết rõ đang là như vậy.”
Không cần cố gắng trở nên an tịnh.
Không cần gò ép tâm phải “đúng cách”.
Chỉ cần biết rõ điều đang là, với tâm rộng mở và không nắm giữ.
Chính nơi đó, Đạo lộ hé mở.
Không phải là thân phận, địa vị hay danh tiếng, mà là sự tỉnh thức trong từng khoảnh khắc sống.
Thiền giả nhận ra rằng:
Thân phận, địa vị, danh tiếng đều là những hiện tượng tạm bợ, biến đổi và vô thường. Chúng giống như những đám mây trôi trên bầu trời, có thể đẹp, có thể che khuất ánh sáng, nhưng rồi cũng tan biến.
Khi thiền giả bám chấp vào chúng, thiền giả đánh mất chính mình, luôn sống trong lo toan, đấu tranh, so sánh và sợ hãi mất mát.
Khi thiền giả tỉnh thức, thấy rõ bản chất vô thường và không bám víu, thì điều còn lại là sự sống đang diễn ra ngay bây giờ, giản dị, mầu nhiệm, và tròn đầy.
Vậy điều gì là quan trọng nhất?
Là biết sống trọn vẹn với phút giây hiện tại, với tâm an nhiên, không dính mắc.
Trong ánh sáng của chánh niệm, mỗi hơi thở, mỗi bước chân, mỗi ánh mắt nhìn cuộc đời đều trở nên quý báu. Không phải vì thiền giả đang là ai trong mắt thế gian, mà vì thiền giả đang thực sự sống, đang có mặt trọn vẹn.
Và khi thiền giả không còn nữa, thân phận, địa vị, danh tiếng sẽ trôi qua như những làn khói, chỉ còn lại dấu vết của tâm hồn: đã sống ra sao, đã yêu thương thế nào, đã tỉnh thức đến đâu.
“Một đời, không cần làm người quan trọng, chỉ cần sống một cách có ý thức.” Đó là lời thì thầm nhẹ nhàng của thiền.
Như một làn gió mát thổi qua cõi lòng đầy bon chen:
“Một đời, không cần làm người quan trọng, chỉ cần sống một cách có ý thức.”
Lời thì thầm ấy không ồn ào, không rực rỡ, nhưng có thể làm dịu đi cả một kiếp sống mỏi mệt vì mưu cầu. Trong thiền, “sống có ý thức” không phải là lý thuyết, mà là từng bước chân trên mặt đất này, từng hơi thở ra vào, từng cái nhìn biết ơn với thế giới đang có mặt quanh ta.
Khi thiền giả sống có ý thức:
Không cần ai phải công nhận mình là quan trọng.
Không cần gồng mình lên để trở thành ai đó khác.
Không cần phải nắm giữ hay giữ gìn điều gì lâu dài.
Thiền giả chỉ cần có mặt thật sự, và sống như một đóa hoa tự nở, không cần ai ngợi khen cũng vẫn tỏa hương.
Và lạ thay, khi thiền giả không còn mong được “quan trọng”, thì tâm lại trở nên nhẹ tênh, lòng lại trở nên rộng lớn, và cuộc đời, bỗng đẹp một cách kỳ diệu, như chính nó vốn là.
Chính trong khoảnh khắc ấy, khi không còn muốn trở thành ai, không còn cần chứng minh điều gì, và cuộc đời hiện ra trong vẻ đẹp nguyên sơ, thuần khiết, không tô vẽ.
Không cần phải đi tìm hạnh phúc ở nơi xa xôi, không cần phải trở nên đặc biệt giữa muôn người, chỉ cần trở về chính mình, sống chân thật, tỉnh thức, và yêu thương một cách không điều kiện.
Khi ấy:
Một ánh nắng buổi sớm cũng đủ làm lòng thiền giả rạng rỡ.
Một làn gió mát cũng khiến thiền giả biết ơn.
Một phút lặng im cũng trở thành bình an sâu thẳm.
Cuộc đời chưa từng thiếu điều kỳ diệu, chỉ là thiền giả thường quá bận để nhận ra.
Và như vậy, một đời, không cần cao sang, chỉ cần biết sống, biết dừng, và biết thấy rõ cái đang là.
Thiền giả có cảm thấy lòng mình cũng đang lặng xuống, mở ra… thật sâu lắng và mộc mạc:
Một đời, không cần cao sang, chỉ cần biết sống, biết dừng, và biết thấy rõ cái đang là.
Biết sống, là sống thật, không chạy trốn, không vội vàng, không tô vẽ. Là chạm vào từng khoảnh khắc bằng tất cả sự có mặt của mình.
Biết dừng, là dừng lại giữa cơn quay cuồng của cuộc sống. Dừng để lắng nghe tiếng thở, để nhìn thấy sắc lá đổi màu, để cảm nhận sự sống đang thầm thì trong từng hơi thở.
Biết thấy rõ cái đang là, là thấy cuộc đời không cần hoàn hảo, thiền giả không cần phải sửa chữa mình, chỉ cần thấy rõ, và trong cái thấy ấy, tâm tự nhiên an trú, lòng tự nhiên lắng dịu.
Không đi đâu nữa.
Không tìm gì thêm.
Chỉ cần ở đây, trong giây phút này, là đủ.
Và có lẽ, chính trong sự đơn sơ ấy, thiền giả mới thật sự giàu có. Giàu có không bởi vật chất, mà bởi sự tỉnh thức và bình an đang nở ra trong lòng, như một đóa hoa không tên, không cần ai hái, vẫn tỏa hương cho đất trời.
